Ważenie w starożytności - budowa wag prostodźwigniowych
Podstawowe informacje na temat wag prostodźwigniowych.
Na wstępie kilka informacji o masie i ciężarze ciał. Masa jest ilością materii ciała, jest to wartość stała niezależna od miejsca, w którym się znajduje. Jednostką masy jest kg. Natomiast ciężar jest to siła, z jaką ziemia przyciąga dane ciało. Ciężar ciała zależy od położenia na kuli ziemskiej. Z powodu zmiany przyspieszenia ziemskiego jest on różny w różnych miejscach kuli ziemskiej. Jednostką siły jest N (Niuton) dawniej używano jednostki kG (kilogram siła).
Związek pomiędzy masa i ciężarem podaje poniższy wzór.
G=m*g
Przypominam o tym, ponieważ często mylone jest pojęcie masy ciała i jego ciężaru . Najprosts zą i najstarszą wagą jest tzw. waga prostodźwigniowa równoramienna. Głównym elementem jest sztywna belka podparta w połowie swojej długości. Na końcach tej dźwigni znajdują się miejsca zaczepienia sił. Ważenie jest to proces porównywania sił, z jaką ziemia przyciąga wzorzec masy i ważony towar zawieszone po przeciwleglych końcach dzwigni.
Zakładając, że
G1= G2 ; l1= l2 ; g1= g2
otrzymujemy
m1= m2
Czyli wyznaczamy masę ciała, która jest równa masie odważników wzorcowych. Dokładność pomiaru zależy głównie od dokładności wykonania dźwigni ( ich długości ), stabilności tych długości w czasie ( nie przesuwanie się dźwigni ), dokładności wykonania odważników wzorcowych oraz dokładności określenia stanu równowagi.
Ważnym punktem w budowie wag jest sposób zaczepienia sił na końcach dźwigni oraz sposób jej podparcia lub zawieszenia. Na przestrzeni wieków sposób zaczepienia sił ulegał zmianom. Pojawiały się nowe rodzaje panewek poprawiające dokładność wag. Początkowo przywiązywano prymitywnie szale na końcach ramion dźwigni a obecnie szale zawieszane są za pomocą łożysk nożowych z panewkami agatowymi. Poniżej przedstawiam zmiany w kształcie i sposobie zaczepiania siły na końcach dźwigni wagowej na przestrzeni wielu wieków.