Lew Tołstoj "Dietstwo, Otroczestwo, Junost'

Dzieciństwo-wiek chłopięcy-młodość

fragmenty (tłumaczenie moje RZ)

gdyby młodość wiedziała, a starość mogła ... (si jeunesse savait, si viellesse pouvait ...) ... Tak dużo powstaje wspomnień z przeszłości, że kiedy starasz się w wyobraźni wskrzesić cechy ulubionej istoty, to przez te wspomnienia widzisz je niewyraźnie jak przez łzy. To łzy wyobraźni.... Kiedy mama usmiechała się, niezależnie od tego jak korzystne wrażenie robiła, jej twarz robiła się nieporównywalnie ładniejsza i wszystko dookoła stawało się weselsze. Gdybym w cięższych momentach mego życia choć na moment mógł zobaczyć ten uśmiech, to nie wiedziałbym co znaczy smutek czy zmartwienie. Już w samym uśmiechu znajduje się to co nazywamy pieknością oblicza. Jeśli uśmiech dodaje wdzięku to znaczy że twarz jest piękna; jeśli nie zmienia wyglądu twarzy, to jest ona zwyczajna; jeśli psuje jej wygląd to jest ona szpetna. Bywają takie minuty, kiedy przyszłość swoją człowiek widzi tak mroczno, że boi się zatrzymywać na niej myśli i stara się przekonać siebie, że przyszłości nie będzie a przeszłosci nie było. Wydawało mi się, że tak lekko i naturalnie mogę oderwać się od wszystkiego co przeszło, przerobić, zapomnieć wszystko co było i zacząć zycie we wszystkich aspektach zupełnie od początku. Że przeszłość nie będzie ciążyc ani związywać. Nawet rozkoszowałem się oczernianiem przeszłosci, widząc ją mroczniej niż było. Im bardziej czarny był krąg wspomnień o przeszłosci, tym bardziej swietlisty i czysty punkt teraźniejszości z niej się wyłaniał oraz kolorowe spektrum tęczy przyszłosci. Ten głos skruchy i potrzeby doskonałości stawał się nowym duchowym odczuciem na tym etapie mojego rozwoju. W młodości wszystkie siły skierowane są ku przyszłości i staje się ona tak różnorodna, przyjmując czarujące i ożywiające formy pod wpływem nadziei, opartej nie na doświadczeniach z przeszłosci a na życzeniu zostać szczęśliwym... Miłość piękna polega na umiłowaniu samego uczucia i wyrażaniu go. Miłość ofiarna polega na oddawaniu siebie ukochanej osobie bez zwracania uwagi na to, czy jest jej lepiej czy gorzej od tych ofiar. Miłość aktywna polega na zaspokajaniu wszelakich potrzeb, zachcianek czy nawet wad. Ludzie, którzy tak kochają, kochają na całe życie... ...... Nie można mi zarzucać, że marzenia mojej młodości są tak dziecinne jak u dziecka czy podrostka. Jestem przekonany, że jeśli jest mi sądzone dożyć do sędziwej starosci, to jako siedemdziesięcioletni starzec będę tak niemożliwie dziecinnie marzyć jak teraz. Jestem przekonany, że nie ma istoty ludzkiej lub wieku pozbawionego tej dobroczynnej i pocieszającej zdolności do marzeń. ..... Wydaje mi się, że rozum ludzki w każdej jednostce podlega rozwojowi taką samą drogą jak w całych pokoleniach; że myśli zawarte w ideach filozoficznych należą do integralnych składników rozumu, bo kazdy człowiek bardziej lub mniej świadomie je uznawał zanim jeszcze poznał teorie filozoficzne. .....