0.1.1 Streszczenie: Wycieczki (rowerowe) wzdłuż rzek Sosnowca.

0.2.1 Odnośniki.

0.2.2 Użycie menu.

0.2.3 Ustawienie marginesu.

0.2.4 Tło i ikony rowerów.

0.2.5 Powiększane akapity.

0.2.6 Pomoc kontekstowa.

0.2.7 Ukrywanie tekstu.

 {Samotność jest równie korzystna dla człowieka żyjącego w społeczeństwie,
jak społeczność dla człowieka nieżyjącego w nim.
Wystarczy, żeby się człowiek wyłączył ze społeczeństwa,
wniknął w samego siebie -
a wkrótce rozsądek zdejmie zeń okulary,
które ukazywały mu wszystko w spaczonej postaci,
i przejaśni się jego spojrzenie na rzeczy, tak,
że nawet będzie dla niego niezrozumiałe,
że nie widział tego wszystkiego przedtem.
 
Lew Tołstoj: Dzienniki 1847-1894, 1847}

Formalnie - dopiero od tego miejsca rozpoczyna się opracowanie. Miłej lektury.

 {Patrząc w śliczne oczy Melity
Chociażbym zabity
Poległ przez ich jad skryty,
Skarżyć się nie będę.
 
Jan Andrzej Morsztyn: Pocałowanie}

Przez wiele lat obiektem moich eksploracji były góry. Dla zdobycia (i utrzymania) kondycji przed kolejnymi wyprawami dużo czasu poświęcałem wycieczkom rowerowym. W pewnym momencie okazało się, że bardzo logiczne są wypady wzdłuż okolicznych rzek. Zainteresowałem się więc tymi rzekami i... bardzo mnie to wciągnęło. Później przekonałem się, że te rzeki były od wieków granicami państw, księstw lub innych jednostek administracyjnych. Zacząłem, więc szukać informacji w różnych dokumentach i do tej pory nie mogę się nadziwić jak historia Polski odbija się w podziale Sosnowca, który przecież jest miastem dopiero od 1902 roku.

Gdy już wiedziałem jak przejechać każdy odcinek wzdłuż rzek, to wielką radość sprawiało mi zarówno objaśnianie innym, co na każdym z tych odcinków znajduje się oraz jakie są trudności w pokonaniu tego odcinka.

Opracowanie to może być pomocne dwóch kategorii czytelników:

Turyści rowerowi

Są to główni odbiorcy tego opracowania. Podstawowy opis tras znajduje się w rozdziałach od 4 do 8. Ci czytelnicy powinni zapoznać się z całym opracowaniem. Dla poszczególnych wycieczek będzie wskazane powtórne zapoznanie się z opisem trasy.
Wszystkie trasy można przebyć pieszo (zamiast na rowerze).

„Miłośnicy” Sosnowca

Dla tej grupy czytelników najbardziej interesujący będzie rozdział 2. Oprócz tego przed każdym rozdziałem i podrozdziałem poświęconym opisom tras wzdłuż rzek są wiadomości historyczne. Natomiast w opisach tras wkomponowane są informacje o ciekawych obiektach.

Rozdział 0 zawiera streszczenie, opis możliwości dostosowań strony do indywidulnych wymagań czytelnika oraz spis treści i wykazy tabel, map i rysunków.

W rozdziale 12 są przedstawione różne formy kontaktów z autorem. Jest tam również konkurs ze znajomości opracowania.

Wszystkie tabele opracował autor, choć dane do niektórych tabel są zaczerpnięte ze źródeł podanych przy tych tabelach.

W opracowaniu jest 19 map, które powstały na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. Wydanie pierwsze 1998. ISBN 83-7000-196-3. Wydawnictwo: Polskie przedsiębiorstwo wydawnictw kartograficznych im, Eugeniusza Romera, S.A. Autor opracował te mapy, tak, aby zawierały treści potrzebne do opisywanych tras. Mapa 2 jest fragmentem: Plan der Stadt Sosnowice. Aufgenommen im Jahre 1916 durch Landmesser S. v. Kozłowski.

Herb i flagę Sosnowca przedstawiono w punkcie 1.5.2 . Herb i flagę Katowic przedstawiono w punkcie 1.5.3 . Herby i flagi Sosnowca oraz Katowic wolno reprodukować bez ograniczeń. Rysunki 5 i 6 są autora.

Zdjęcie satelitarne pobrano ze strony http://www.terraserver.com i dodano do niego opisy. Autorem zdjęć: 28, 29 i 45 jest Janusz Nowak. Autorem zdjęć: 33, 38 oraz 40..43 jest Joanna Mroczkiewicz-Sitarz. Pozostałe zdjęcia są autora opracowania.

W tekście, na początku rozdziałów, znajdują się cytaty, kojarzące się autorowi opracowania z opisywanym tekstem. Autorzy cytatów są zawsze podani.

1.5.1 Nazwy ulic.

1.5.2 Herb i flaga Sosnowca.

1.5.3 Herb i flaga Katowic.

Historykom Zamku Sieleckiego w Sosnowcu: pani Monice Kemparze i panu Rafałowi Bryle chciałbym bardzo podziękować za pomoc w wyszukiwaniu i weryfikację danych na temat historii ziem w okolicach Sosnowca.   Pani Maria Leś-Runicka przygotowała cały elaborat, który pomógł w określeniu historii administracji na terenach Galicji.   Pani Jadwiga Szyposz z Archiwum Państwowego w Krakowie przeprowadziła kwerendy dotyczące przed- oraz po-rozbiorowej przynależności administracyjnej Jaworzna.   Pan Piotr Greiner z Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego udzielił szeregu wskazówek na temat historii administracji na terenach Czech, Prus i Niemiec.

Pani Iwona Wiekira z pracowni Projektowo - Urbanistycznej w Urzędzie Miejskim w Sosnowcu wykorzystując mapę komputerową pomogła w określeniu odległości między poszczególnymi punktami na rzekach.   Pan Wojciech Zięba, Kierownik Inspektoratu w Przeczycach udostępnił dane odnośnie przepływów wody w poszczególnych rzekach.   Mojej żonie Joasi chciałbym podziękować za cierpliwość przy sprawdzaniu notatek i za uczestnictwo w wielu wycieczkach po okolicy.   Wiele osób czytało rękopis wnosząc uwagi. Dziękuję wszystkim.   Serdecznie dziękuję wszystkim czytelnikom tej strony, którzy różnymi sposobami przysyłają uwagi.   Za wszystkie niedociągnięcia i błędy odpowiada jednakże tylko autor.

 {lecz też do wskazania jej stosunku do geografij:
meteorologicznej, geograficznej i historycznej kraju,
niezależnych, jak sama przyroda kraju,
od wszelkich zmian politycznych jakieby nastąpić mogły.
 
Ignacy Domeyko: O metodzie, jakąby zaprowadzić należało do uczenia geografii fizycznej ziem polskich}

. „ Kotlina Mysłowicka jest obniżeniem wypreparowanym w łupkowo-piaskowych warstwach . W kotlinie zbiegają się Biała Przemsza, Czarna Przemsza, Brynica i Rawa. Dno kotliny zajmuje zdegradowana równina (260..275m) o powierzchni zwydmionej, która długim, łagodnym stokiem o nachyleniu 2-3° przechodzi w sterasowane dno doliny Przemszy. Pod kilkumetrową warstwą piasków, wydobywanych dla potrzeb górnictwa węglowego, znajduje się poziom denny kotliny, w który wcięła się głęboka (50 m) rynna Przemszy. Dolinę wypełniają piaski i żwiry, utwory i  z okresu zlodowacenia lub . Na nich spoczywają piaski dolinne z ostatniego zlodowacenia z pokrywą na terasie zalewowej.” [25]

Obecny Sosnowiec ograniczony jest od wschodu Białą Przemszą, a od południa Brynicą, która następnie wpada do Czarnej Przemszy. Czarna Przemsza i Biała Przemsza łączą się (w historycznym miejscu - Kącie Trzech Cesarzy) tworząc Przemszę. Przemsza płynie na południe i wpada do Wisły.

W niektórych opracowaniach ([16]) pod nazwą Przemsza rozumie się zarówno opisywaną tu Przemszę jak i Czarną Przemszę. Są również opracowania, w których Czarną Przemszę traktuje się jako rzekę główną, która wpada do Wisły. Jednakże dla potrzeb niniejszego opracowania będziemy wyraźnie wyróżniać Czarną Przemszę, a pod pojęciem Przemszy będziemy rozumieć odcinek po połączeniu Czarnej Przemszy z Białą Przemszą.

Tabela 1. Długości rzek przepływających przez Sosnowiec.
LP	Rzeka	Źródło		Długość całkowita [km]	Długość w Sosnowcu [km]
		Miejsce	NPM
1	Brynica	Mysłów	350	55	7,22
2	Czarna Przemsza	Zawiercie	385	64	9,34
3	Bobrek	Sławków	277	15	11,96
4	Biała Przemsza	Wolbrom	372	64	13,65
5	Przemsza	Kąt Trzech Cesarzy	241	24	0,40
Tabela 1 - opracowanie własne: Jerzy Sitarz.

Zarówno Biała Przemsza jak i Czarna Przemsza mają długość około 64 kilometry. Od miejsca połączenia Białej Przemszy i Czarnej Przemszy do ujścia Przemszy do Wisły na peryferiach Oświęcimia są około 24 kilometry.

Brynica, która wpływa do Czarnej Przemszy ma długość 55 kilometrów. Bobrek, który wpływa do Białej Przemszy ma długość 14 kilometrów.

Formalnie rzecz biorąc rzeki te często są „przypisane” do jednego z miast granicznych: granica leży często po jednej ze stron rzek. Autor świadomie traktuje je jako rzeki związane z Sosnowcem. Na (tak rozumianym) terenie Sosnowca rzeki te mają długości przedstawione w tabeli 1.

Zdjęcie satelitarne. Połączenie rzek płynących przez Sosnowiec.

Rozdzielczość: 15 m; Obszar: 7,500 m x 7,500 m; Data: 1999-01-01

Zdjęcie satelitarne. Autor: Jerzy Sitarz, Na podstawie zdjęcia z http://www.terraserver.com

Przemsza powstaje z połączenia rzek. Źródła Brynicy i Czarnej Przemszy są dobrze znane turystom. Źródło Bobrka jest aktualnie jednoznaczne. Biała Przemsza rozpoczyna swój bieg na terenie torfowisk.

Choć dzisiaj, wśród osiedli i fabryk, rzeki Sosnowca są często niezauważane, płyną one urokliwymi odcinkami lasów i łąk. A i w mieście są miejsca, w których rzeki te wyglądają malowniczo.

Przez wieki omawiany tu obszar był granicą różnych państw, księstw lub innych jednostek administracyjnych. Oprócz języka polskiego (i to zarówno jego śląskiej gwary jak i „krakowskich” naleciałości) używano tu języka czeskiego, niemieckiego, francuskiego, rosyjskiego i hebrajskiego.

Tabela 2 (znajdująca się niżej) pokazuje, do kogo należały tereny po obu stronach 5 rzek Sosnowca: Brynicy, Czarnej Przemszy, Bobrka, Białej Przemszy i Przemszy. Dziś najczęściej mówimy o terenach Zagłębia Dąbrowskiego (Z), które właśnie w Sosnowcu ma swoją południowo-wschodnią granicę na Brynicy, Czarnej Przemszy i Białej Przemszy, Galicji (G) ograniczonej Białą Przemszą i Przemszą oraz Górnego Śląska (S) ograniczonego Brynicą, Czarną Przemszą; i Przemszą. W tabeli 2 występuje też rzeka Rawa, która wpada do Brynicy.

Rysunek 5. Schemat rzek w okolicach Sosnowca.

Rysunek 5. Autor: Jerzy Sitarz.

Rysunek 5 pokazuje jak wzajemnie usytuowane są rzeki w Sosnowcu. Litery w nawiasach przed nazwami rzek będą w dalszej części opisu wykorzystywane jako prefiksy dla punktów charakterystycznych wzdłuż tych rzek.

Oglądając poniższą tabelę należy uwzględnić, że:

• Kiedyś rzeki bardzo jednoczyły ich mieszkańców. Wiele zagadnień było wspólnych dla ludzi po obu ich brzegach;
• Granice zawsze były tu płynne. Dziś, często ocembrowane rzeki, jawnie określają, co jest po prawej a co po lewej stronie. Kiedyś koryto rzeki po prostu się zmieniało. Znany był przypadek świadomej zmiany biegu Czarnej Przemszy, aby doprowadzić do ruiny właściciela papierni wykorzystującej napęd wodny;
• Na tym terenie było wiele stawów i bagien, które stanowiły dużo większą przeszkodę niż same rzeki. W wyniku rozwoju kopalń, dla których stawy stanowiły zagrożenie, większość tych stawów i bagien została zlikwidowana;
• Mimo istnienia formalnych granic, dzięki darowiznom i zamianom, tereny przygraniczne często należały do jednego właściciela. Tak było na przykład z Sielcem (w Małopolsce) i Pogonią (w księstwie siewierskim);
• Restrykcyjna polityka graniczna z połowy XIX wieku spowodowała ukształtowanie się świadomości granicznej wśród ludności tych obszarów.

Patrząc na tabelę 2 widzimy w niej bardzo dużą liczbę typów jednostek organizacyjnych. Są tam zarówno dziś egzotyczne czy jak i zupełnie „współczesne”: królestwa, , , województwa, powiaty, gminy czy miasta. Są jednostki administracyjne specyficzne tylko dla niektórych krajów jak czy obwody (Rosja), (Austria), (Niemcy), (Niemcy, Francja) czy prefektury (Francja). Pojawiają się też jednostki administracyjne okresu okupacji: okręgi. Wiedzmy jednakże, że tereny te przez wieki miały niskie zaludnienie i znajdowały się na „granicach” tych właśnie jednostek administracyjnych

W tabeli 2 w zasadzie nie przedstawiono należących obecnie do Sosnowca:

• historycznych gmin;
• miasta Modrzejów.

 {Rzeka nie jest przez przyrodę jako granica wskazana...
 
Eugeniusz Romer: Rola rzek w historii i geografii narodów.}

(Najedź, proszę, myszką na dowolny link znajdujący się w poniższej tablicy przy datach. NIE KLIKAJ. Ewentualnie czytaj opis faktów po tablicy.)

Dalej w tym podrozdziale są „podkolorowane” fragmenty tekstu. Jeśli Ci to przeszkadza, to kliknij tutaj a wyróżnienia kolorami znikną!

{NIE Trójkątem (?). To błędne tłumaczenie. Nie ma tam żadnego trójkąta. Było trzech cesarzy! Czyli: KĄT TRZECH CESARZY!}

Kilka uwag podsumowywujących historię rzek. Przemsza, Rawa i Brynica zawsze były granicami administracyjnymi. Początkowo (do III rozbioru Polski) Czarna Przemsza wyznaczała granice administracyjne. Wskutek pomyłki zaborców (?), od III rozbioru Polski, Biała Przemsza stała się granicą administracyjną.

Rysunek 6. Miasta otaczające Sosnowiec i rzeki Sosnowca (schemat).

Rysunek 6. Autor: Jerzy Sitarz.

Przy opisie wycieczek wzdłuż rzek Sosnowca interesujące są same rzeki, bez względu na to, w jakim mieście w danym momencie płyną. Dla przykładu, Biała Przemsza jest rzeką graniczną Sosnowca, ale długimi fragmentami płynie poza Sosnowcem. Wszystkie takie fragmenty traktuję jak gdyby były w Sosnowcu. Opis (zasadniczy) jest prowadzony łatwiejszą stroną rzeki, bez względu na to czy jest to po stronie Sosnowca, czy innego miasta.

Spływ wody z Sosnowca ograniczony jest przez Brynicą i Czarną Przemszę oraz przez BiałąPrzemszę. Całość wód wypływa przez Przemszę do Wisły.

Zdjęcie 1. Czarna Przemsza. Potok Zagórski wpływa do Czarnej Przemszy.

Zdjęcie 1. Autor: Jerzy Sitarz.

Na terenie Sosnowca opisywane tu rzeki są zasilane z dziesiątków źródełek i potoków. Opis tych potoków i źródeł przekroczyłby zdecydowanie wyznaczone ramy tego opisu. Warto może wspomnieć tylko o Potoku Zagórskim. Potok Zagórski ma duży spadek i w czasie roztopów powodował czasami podtopienia. Normalnie płynie w nim niewiele wody - około 0,55 m³/s. Potok Zagórski wpada do Czarnej Przemszy na granicy Sosnowca i Będzina <G27>. (Przez pewien czas tworzenia tego opracowania Potok Zagórski był rozważany jako 6 rzeka opisu, ze względu na to, że „zamyka” Sosnowiec od północy.)

Oprócz tego, na opisywanym terenie Brynica, Czarna Przemsza i Biała Przemsza zasilane są wodami rzek, które nie są tu opisywane.

Do Brynicy w Mysłowicach, niecały kilometr od jej ujścia wpada Rawa <G22>. Rawa, będąca symbolem Katowic, ma długość 19,6 kilometra.

Do Czarnej Przemszy w Mysłowicach <G70>, poniżej ujścia Brynicy, wpada bardzo zanieczyszczony Potok Bolina, który ma długość 7,6 kilometra.

Do Białej Przemszy wpadają Kanał Główny oraz Kozi Bród.

Kanał Główny ma długość około 10 kilometrów i wpada do Białej Przemszy <G139> w okolicach Starych Maczek około 12,1 kilometra od jej połączenia z Czarną Przemszą.

Kozi Bród ma długość około 10 kilometrów i wpada do Białej Przemszy <G148> około 7,9 kilometra od jej połączenia z Czarną Przemszą.

Poniższa tabela podaje ilość wody, która przepływa przez wszystkie opisywane tu rzeki w różnych punktach. Dane te są z opracowania Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej [15].

Tabela 3. Ilości wody przepływające przez rzeki Sosnowca i ich główne dopływy.
Punkt pomiarowy	W	ŚW	ŚR	ŚN	N
	[m3/s]
Rawa przy ujściu	31	15,4	2,73	1,99	1,2
Brynica, przed Sosnowcem	16,4	18,5	3,49	1,47	0,6
Brynica przy ujściu	37	19,6	5,38	3,42	2
Bolina przy ujściu (*)	14,56	3,65	1,72	0,96	Bd
Czarna Przemsza przed Sosnowcem	38,7	18,5	3,49	1,47	0,6
Czarna Przemsza przed połączeniem z Brynicą	35,1	20,1	4,48	2,19	1,41
Bobrek przy Ujściu	11,2	3,15	1,15	0,7	0,1
Kanał Główny przy ujściu (**)	2,79	Bd	2	Bd	1,07
Kozi Bród przy ujściu	6,05	2,55	0,73	0,47	0,34
Biała Przemsza przed Sosnowcem	26,6	14,3	5,53	3,78	2,2
Biała Przemsza przy ujściu	36,4	18,1	7,58	5,32	4
Przemsza w Jeleniu	68,2	48,9	19,5	13,7	10,2
Tabela 3 - opracowanie własne: Jerzy Sitarz.

(*)	Dane dotyczące Boliny uzyskano od inż. Jerzego Sochaczewskiego.
(**)	Dane dotyczące Kanału Głównego uzyskano od Geologa Górniczego Kopalni Piasku Szczakowa.

 

Legenda:
W	Stan Wysoki;	ŚN	Stan Średnio Niski;
ŚW	Stan Średnio Wysoki;	N	Stan Niski;
ŚR	Stan Średnio Roczny;	Bd	Brak danych.

 

{Procenty od niewiadomej x mogą poruszyć tylko wyobraźnię głupca.
 
Wiktor Sołżenicyn: Samobójstwo.}

Organy administracji są zobowiązane udostępniać każdemu informacje o środowisku i jego ochronie znajdujące się w ich posiadaniu.	Dziennik Ustaw z 2001 roku Numer 62, pozycja 627; Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001. Prawo ochrony środowiska. Dział IV. Informacje o środowisku. Rozdział 1. Dostęp do informacji. Artykuł 19.
Podmiot zajmujący się eksploatacją oczyszczalni ścieków prowadzi tę działalność na podstawie porozumienia z jednostką samorządu terytorialnego i realizuje zadania publiczne. A zatem podlega obowiązkom w zakresie udostępniania informacji na tej samej zasadzie jak gminne jednostki organizacyjne realizujące takie zadania.	Ministerstwo Środowiska. Biuro Edukacji Ekologicznej i Komunikacji Społecznej. Katarzyna Karpińska - Radca Ministra.

Tabela 4. Parametry zrzucanych ścieków z oczyszczalni.
Parametr		Nazwa	Rok	Ilość	ChZT	BZT5	ZO
		Jednostka		m3 / dobę	mg / dm3
Dopuszczalna wartość			-	-	125,00	25,00	35,00
Sosnowiec	Radocha	Czarna Przemsza	2004	30 954	45,59	19,40	16,58
			2005	30 678	43,51	11,29	10,00
	Zagórze	Bobrek	2004	1 487	33,66	13,37	11,97
			2005	1 149	33,60	7,40	10,00
	Kazimierz	Bobrek	2004	1 045	50,08	20,00	27,00
			2005	923	79,29	40,76	44,71
	Porąbka	Bobrek	2004	1 125	444,95	286,87	147,08
			2005	950	487,06	256,75	121,29
Katowice	Siemianowice	Brynica	2004	18 807	94,42	5,75	33,92
			2005	13 474	102,17	5,42	30,17
	Gigablok	Rawa	2004	27 117	88,92	12,44	43,12
			2005	22 574	94,86	15,57	45,48
	Dąbrówka	Rawa	2004	211	1 098,03	273,33	243,81
			2005	208	989,17	293,13	151,92
	Szopienice	Rawa	2004	125	1 265,02	387,87	323,37
			2005	124	1 248,71	356,88	236,58
	Giszowiec	Bolina	2004	7 147	269,67	87,08	64,75
			2005	5 427	282,58	86,92	108,67
	Janów	Bolina	2004	315	122,05	29,63	34,58
			2005	277	77,00	17,56	31,92
	Podlesie	Mleczna	2004	6 309	55,32	15,71	18,63
			2005	6 889	88,57	26,03	33,41
	Kostuchna	Mleczna	2004	937	58,93	18,62	34,67
			2005	1 118	60,98	19,92	37,91
	Panewniki	Kłodnica	2004	13 445	40,01	7,59	32,67
			2005	13 999	43,17	6,15	27,00
Jaworzno		Biała Przemsza	2004	11 638	22,88	5,23	9,27
			2005	11 986	23,53	4,91	9,50
Sławków		Czarna Przemsza	2004	433	57,25	10,25	8,75
			2005	458	51,75	11,32	9,00
Dąbrowa Górnicza	Centrum	Pogoria	2004	17 600	34,51	6,74	8,82
			2005	16 411	29,21	4,71	4,40
	Strzemieszyce	Bobrek	2004	4 100	46,78	9,0	14,73
			2005	4 290	43,85	9,88	9,55
	Błędów	Potok Błędowski	2004	80	32,93	5,52	12,44
			2005	83	32,97	5,11	5,33
Będzin		Czarna Przemsza	2004	5 767	20,53	6,78	17,38
			2005	5 781	21,86	7,02	16,33
Tabela 4 - opracowanie własne: Jerzy Sitarz.

Do końca 2004 roku obowiązywały w Polsce przepisy zawarte w Rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 roku w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi (Dziennik Ustaw 1991 numer 116, pozycja 503).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004 roku w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dziennik Ustaw 2004 numer 168 pozycja 1763) narzuca najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników lub minimalne procenty redukcji zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych.
W niniejszym opracowaniu, dla ścieków ze wszystkich oczyszczalni, przyjęto jednolitą metodę prezentacji parametrów, bez względu na to, według jakiej metody kontrolowana jest działalność oczyszczalni.

Tabela 1 dyrektywy Rady Europy (patrz: [13]) dotyczącej uzdatniania ścieków przemysłowych (91/271 EEC) określa 3 podstawowe wskaźniki zrzutu z oczyszczalni miejskich: {Chemiczne Zapotrzebowanie na Tlen - ChZT; Biologiczne Zapotrzebowanie na Tlen - BZT₅; Zawiesina Ogólna - Z_O} (wszystko w mg/dm³). Tabela ta określa maksymalne wartości tych wskaźników na {125; 25; 35}.

Dane w tabeli 4 są za rok 2004 na podstawie danych od kierownictw poszczególnych oczyszczalni. W tabeli 4 są również dane za rok 2005.

Na terenie Sosnowca działają cztery oczyszczalnie ścieków: Radocha, Zagórze, Kazimierz i Porąbka.

Oczyszczalnia Radocha wytwarza 30 954 m³/dobę ścieków oczyszczonych przetwarzając ścieki z centralnych i zachodnich części Sosnowca. Ścieki oczyszczone z oczyszczalni Radocha wpływają do Czarnej Przemszy tuż po ujściu Brynicy. Wskaźniki tych ścieków to {45,59; 19,40; 16,58}.

Oczyszczalnia ścieków w Zagórzu wytwarza 1 487 m³/dobę ścieków oczyszczonych i wypuszcza je do Bobrka, poprzez Kanał Mortimerowski przed ulicą Wileńską. Parametry tych ścieków to {33,66; 13,37; 11,97}.

Oczyszczalnia Kazimierz wytwarza 1 045 m³/dobę ścieków oczyszczonych o parametrach {50,08; 20,00; 27,00} zrzucając je do Bobrka. Dane jakościowe dotyczące oczyszczalni Kazimierz, za rok 2004, wydają się autorowi zaniżone. Ale w tabeli 4 podaje wartości dokładnie według „ostatnich” informacji przekazanych od kierownictwa oczyszczalni w Sosnowcu.

Oczyszczalnia Porąbka NIE MA zezwolenia wodno-prawnego i odprowadza do Bobrka po ulicy Wileńskiej 1 125 m³/dobę ścieków o parametrach {444,95; 286,87; 147,08}.

Nie wszystkie ścieki są przekazywane do oczyszczalni. Bardzo duży udział odprowadzanych ścieków bezpośrednio do rzek mają kopalnie - zarówno czynne, jak i już zamknięte, ale wciąż odwadniane. Na podstawie danych z UM w Sosnowcu, obie podstawowe oczyszczalnie przetwarzają około 70% ścieków Sosnowca. Sosnowiec (niestety) należy do grona miejscowości zrzucających olbrzymie ilości zanieczyszczeń.

Do opisywanych tu odcinków rzek również inne miasta zrzucają ścieki. Jednym z ważniejszych są zrzuty z Katowic. Oczyszczalnia Siemianowice - Centrum przetwarza 18 807 m³/dobę ścieków, zrzucając je do Brynicy w okolicy ulicy Baczyńskiego (w Sosnowcu). Parametry tych ścieków to: {94,42; 5,75; 33,92}. Oczyszczalnia Siemianowice Centrum przetwarza również ścieki z Czeladzi, która nie ma innej oczyszczalni.
Do Rawy zrzucają ścieki 3 oczyszczalnie w Katowicach: Gigablok, Dąbrówka i Szopienice. Największa katowicka oczyszczalnia Gigablok wytwarza 27 117 m³ / dobę ścieków o parametrach {88,92; 12,44; 43,12}. Mechaniczna oczyszczalnia Dąbrówka wytwarza 211 m³ / dobę ścieków o parametrach {1 098,03; 273,33; 243,81}. Mechaniczna oczyszczalnia Szopienice wytwarza 125 m³ / dobę ścieków o parametrach {1 265,02; 387,87; 323,37}. {Oczyszczalnie mechaniczne Dąbrówka Mała i Szopienice nie odprowadzają ścieków bezpośrednio do wód powierzchniowych tylko do kanalizacji. Po zmieszaniu ze ściekami płynącymi kolektorem ściekowym wpływają do rzeki Rawy. Oczyszczalnie te są przewidziane do likwidacji po wybudowaniu przepompowni w Szopienicach i systemu transportu ścieków do oczyszczalni „Siemianowice-Centrum” w Katowicach. - fragment pisma z RPWiK w Katowicach}
Do Boliny zrzucają ścieki oczyszczalnie Janów i Giszowiec. Oczyszczalnia Janów wytwarza 315 m³ / dobę ścieków o parametrach {122,05; 29,63; 34,58} natomiast oczyszczalnia Giszowiec wytwarza 7 147 m³ / dobę ścieków o parametrach {269,67; 87,08; 64,75}.
Trzy katowickie oczyszczalnie zrzucają ścieki do rzek po za opisywanym obszarem. Do rzeki Mlecznej zrzucają ścieki oczyszczalnie Podlesie i Kostuchna. Oczyszczalnia Podlesie wytwarza 6 309 m³ / dobę ścieków o parametrach {55,32; 15,71; 18,63} natomiast oczyszczalnia Kostuchna wytwarza 937 m³ / dobę ścieków o parametrach {58,93; 18,62; 34,67}.
Oczyszczalnia Panewniki zrzuca do Kłodnicy 13 445m³ / dobę ścieków o parametrach {40,01; 7,59; 32,67}.

Mysłowice nie mają globalnej oczyszczalni. Wykorzystywane są zamknięte szamba oraz oczyszczalnie przydomowe. {Biedna „rzeka” - Potok Bolina! Zasilają ten potok również ścieki z oczyszczalni Janów i Giszowiec.}

Jaworzno oczyszcza około 97% ścieków. Oczyszczalnia Jaworzno Dąb zrzuca do Białej Przemszy 11 638 m³/dobę ścieków o parametrach {30,7; 5,4; 10,2}.

Oczyszczalnia w Sławkowie przejmuje około 75% ścieków ze Sławkowa wytwarzając 433 m³/dobę ścieków oczyszczonych o parametrach {57,25; 10,25; 8,75} zrzucając je do Białej Przemszy.

Dąbrowa Górnicza ma 3 oczyszczalnie ścieków: Centrum, w Strzemieszycach i w Błędowie. Oczyszczalnia ścieków Centrum odprowadza (do Pogorii) 17 600 m³/dobę ścieków oczyszczonych o parametrach {34,51; 6,74; 8,82}. Grupowa oczyszczalnia ścieków Dąbrowa Górnicza Strzemieszyce odprowadza do Bobrka 4 100 m³/dobę ścieków oczyszczonych o parametrach {46,78; 9,0; 14,73}. Oczyszczalnia ścieków dla dzielnicy Dąbrowa Górnicza Błędów odprowadza do Potoku Błędowskiego 80 m³/dobę ścieków oczyszczonych o parametrach {32,93; 5,52; 12,44}.

Będzin ma jedną oczyszczalnie ścieków, która zrzuca do Czarnej Przemszy 5 767 m³/dobę ścieków oczyszczonych o parametrach {20,5; 6,8; 17,3}.

Tabela 4 przedstawia parametry zrzucanych ścieków z opisanych powyżej oczyszczalni.

Aktualnie w Sosnowcu realizowane są plany budowy kolektora, który spowoduje zebranie ścieków (ogólnie mówiąc z terenów wzdłuż końcowej części Bobrka - w tym z oczyszczalni Kazimierz oraz Porąbka) i przekazanie ich do oczyszczalni Radocha, która będzie przetwarzać do 65 000 m³/dobę ścieków oczyszczonych na dobę. Kolektor ten będzie również zbierał ścieki z Mysłowic i Katowic. Optymistyczny wariant zakłada uruchomienie tego kolektora w roku 2007. Bardziej pesymistyczny (teoretycznie ostateczny) - to rok 2010. {Oczyszczalnia ścieków Kazimierz ma jednak pozwolenie wodno-prawne do roku 2014!} W Katowicach są plany zamknięcia kilku oczyszczalni i odprowadzanie ścieków kolektorami do oczyszczalni spełniających kryteria jakościowe.

W roku 2005, zbierając materiały do niniejszego opracowania, autor otrzymał z Rejonowego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Sosnowcu Spółka Akcyjna dane dotyczące parametrów ścieków oczyszczalni za rok 2004. Część z tych danych przedstawiono w tabeli 5.

Tabela 5. Parametry zrzucanych ścieków z oczyszczalni w Sosnowcu za rok 2004. (Na podstawie danych przekazanych w roku 2005) Mies Radocha Zagórze Kazimierz Ilość ChZT BZT5 ZO Ilość ChZT BZT5 ZO Ilość ChZT BZT5 ZO m3 / dobę mg / dm3 m3 / dobę mg / dm3 m3 / dobę mg / dm3 I 35 150 74,6 37 59 2 225 40,0 20 10 833 186 100 62 II 32 280 60,0 27,5 10 1 694 37,0 17 10 1 220 143 72 50 III 35 660 67,0 34 10 1 806 34,0 15 10 1 250 118 61 45 IV 35 910 41,0 19,3 10 1 820 33,0 13 10 1 196 153 77 57 V 32 880 49,0 23 33 1 745 41,0 18 10 920 148 83 54 VI 33 740 43,0 16 17 1 432 36,0 15,5 20,6 916 134 71 47 VII 29 930 33,0 14 10 1 106 28,0 11 10 1 420 78 36 49 VIII 24 350 32,0 12 10 1 322 28,5 13 10 955 53 27 54 IX 25 600 32,0 13 10 1 087 30,0 12,5 10 955 71 34,4 54 X 25 600 39,4 12,5 10 1 225 33,7 12,6 10 850 101 48 57 XI 32 000 36,0 11,3 10 1 191 31,7 5,83 10 961 96 43 43 XII 28 350 40,1 13,2 10 1 197 31,0 7 10 1 065 115 60 47 Śr. 30 954,167 45,592 19,4 16,58 1 487,5 33,658 13,369 11,97 1 045,0833 116,33 59,367 51,58 Tabela 5 - opracowanie własne: Jerzy Sitarz.

W tabeli 5 parametry ścieków oczyszczonych dla oczyszczalni Radocha {45,59; 19,4; 16,58} oraz Zagórze ({33,66; 13,37; 11,97}) zgadzają się z parametrami ścieków dla tych oczyszczalni w tabeli 4.   Parametry ścieków oczyszczonych dla oczyszczalni Kazimierz w tabeli 5 {116,33; 59,37; 51,58} są zdecydowanie większe niż aktualnie oficjalne dane przedstawione w tabeli 4 {50,08; 20,00; 27,00}.   Autor próbował wyjaśnić tą niezgodność. Ponoć w roku 2004 było w oczyszczalni Kazimierz przeprowadzonych 96 pomiarów. Wyniki tych pomiarów (zdaje się) są takie jak je przekazano autorowi w roku 2005 (tutaj w tabeli 5.).   Dla celów „sprawozdawczych” (ponoć?) dla obliczenia wartości parametrów ścieków posłużono się 12 „reprezentatywnymi” pomiarami. Średnie z tych pomiarów przedstawiono w tabeli 4.   Oficjalne parametry ścieków oczyszczalni Kazimierz za rok 2004 są „okrągłe”: 20,00 i 27,00.   Czy patrząc w tabeli 5 na wartości miesięczne parametru BZT5 dla oczyszczalni Kazimierz można pomyśleć, że średnia roczna (oficjalna?) tego parametru wynosi 20.00? WSZYSTKIE wartości są większe od 20! I wszystkie są RÓŻNE!   Zastanawiające są również oficjalne wartości Zawiesiny Ogólnej dla oczyszczalni Radocha i Zagórze za rok 2005 (w tabeli 4). W obu przypadkach wyszła okrągła wartość: 10,00. Są to wartości średnie roczne! W obu oczyszczalniach!

Tabela 6. Parametry czystości rzek w wybranych punktach.
Parametr	Nazwa	Rok	ChZTCR	BZT5	ZO	Klasa
	Jednostka		mg / dm3
Klasa	Bardzo dobra		10,00	2,00	15,00	I
	Dobra		20,00	3,00	25,00	II
	Zadowalająca		30,00	6,00	50,00	III
	Niezadowalająca		60,00	12,00	100,00	IV
	Zła		> 60,00	> 12,00	> 100,00	V
Rawa	przy ujściu	2004	111,39	35,52	49,82	V
		2005	90,58	17,96	138,50	V
		2006	90,58	17,96	138,50	V
Brynica	przy ujściu	2004	59,09	18,18	36,10	V
		2005	55,29	11,53	106,00	V
Bolina	przy ujściu	2004	857,39	51,30	437,68	V
		2005	394,10	45,33	172,10	V
Czarna Przemsza	przy ujściu	2004	88,86	17,07	62,67	V
		2005	74,34	18,27	71,54	V
Bobrek	przy ujściu	2004	68,19	25,42	33,78	V
		2005	183,40	64,25	89,96	V
Kozi Bród	przy ujściu	2004	3,59	17,05	19,58	V
		2005	47,84	12,31	62,79	V
Biała Przemsza	przy ujściu	2004	24,29	7,79	24,48	V
		2005	25,85	6,40	24,83	V
Przemsza	po połączeniu	2004	34,61	10,14	31,87	V
		2005	38,83	10,38	35,80	V
Tabela 6 - opracowanie własne: Jerzy Sitarz.

Ustawa ([14]) określiła pięć klas czystości rzek:

I	Bardzo dobra,
II	Dobra,
III	Zadowalająca,
IV	Niezadowalająca,
V	Zła.

Tabela 6 przedstawia 3 (z 52!) parametry wód: Chemiczne Zapotrzebowanie na Tlen (Chrom) - ChZT_CR, Biologiczne Zapotrzebowanie na Tlen - BZT₅ oraz Zawiesina Ogólna - Z_O. Na początku tabeli pokazano wartości graniczne tych parametrów dla każdej z klas.

Oprócz przypisania wartości każdego parametru (w danym punkcie) do odpowiedniej klasy, ustawa przewiduje sposób przypisania każdego punktu do odpowiedniej klasy. Uwzględnione są przy tym wszystkie (52) parametry i (zakładając wykonanie wielu pomiarów w ciągu roku) procent przekroczeń wartości każdego parametru względem wartości granicznych określonej klasy.

Wojewódzka Inspekcja Ochrony Środowiska w Katowicach opublikowała wyniki pomiarów rzek za 2004 rok [17]. Tabela 6 podaje wartości tych parametrów oraz klasę czystości przy ujściu interesujących nas rzek. (Dla Przemszy - dane dotyczą początku rzeki!).

W tabeli 6 są również dane za rok 2005.

Kilka uwag podsumowywujących czystość rzek. Ustawodawca, wzorem innych demokratycznych krajów, zadbał o to, aby informacje o czystości rzek były łatwo dostępne każdemu. Prawo dostępu do informacji o środowisku jest prawem konstytucyjnym. Rozmyte kompetencje dotyczące ochrony środowiska sprzyjają temu, że plany zamykania oczyszczalni ścieków niespełniających kryteriów są odkładane na czas nieokreślony. Żadne przedsiębiorstwo zajmujące się oczyszczaniem ścieków na opisywanym terenie nie publikuje informacji o pozwoleniach wodno-prawnych dotyczących ich oczyszczalni, ani o parametrach zrzucanych ścieków. Wielkim zagrożeniem dla przyrody są niekontrolowane zrzuty ścieków do rzek.

 {Tylko rumak ognisty i śmiały pada na bieżni.
Osła zaś pozna i kiep po tym, że równy ma krok.
 
Fryderyk Schiller: Pewność}

Przy pokonywaniu odcinków wzdłuż rzek Sosnowca spotkamy bardzo różne warunki. Są, więc tutaj:

A	Utwardzone ścieżki spacerowe (asfalt);
S	Nieutwardzone ścieżki i drogi (szuter);
T	Trudne do pokonania tereny wzdłuż rzeki;
X	Ekstremalne trudne do pokonania tereny wzdłuż rzeki.

Dwa ostatnie stopnie trudności prościej pokonać pieszo. Rower musimy wówczas najczęściej prowadzić.

Tam gdzie w opisie pojawia się brak ścieżek i dróg (T i X) zdecydowanie rekomenduję zakończyć wycieczkę (wyprawę!) przed zmrokiem. Wieczorem lub w nocy możemy jedynie w tych miejscach spotkać się z przyjaciółmi (z dala od ludzi) i na przykład pośpiewać.

Na trudne odcinki (X) zdecydowanie nie rekomenduję wypuszczać się samemu, a i gdy jesteśmy w kilka osób warto mieć ze sobą telefon komórkowy, aby wezwać pomoc.

Opis jest prowadzony w ten sposób, że do każdego początkowego miejsca opisu możemy podjechać (własnym lub publicznym) transportem, a następnie przemieścić się do następnego pieszo w ciągu kilku godzin.

Na każdy z wyjazdów warto mieć w mapę. Polecam Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. Skala 1:20 000. Można też skorzystać z mapy internetowej. Na przykład: http://mapa.szukacz.pl/. Poniżej zamieszczone są fragmenty map wszystkich odcinków. Kliknięcie na tytule mapy skieruje nas do odpowiedniego fragmentu mapy komputerowej. (Niestety. Ta mapa internetowa pokazuje źródło rzeki Bobrek nieprawidłowo!) Warto wcześniej przestudiować mapę i zastanowić się:

• Jak dojechać do punktu startowego?
• Jak dojechać z planowanego punktu końcowego?
• Jakie są możliwości zejścia z trasy (na przykład w przypadku awarii sprzętu)?
• Co warto zwiedzić po drodze?

Do wszystkich punktów startowych możemy dojechać rowerem, dlatego tę możliwość pominięto w opisie.

Wszystkie opisy pokazują trasę w dół rzeki.

Opis tras podzielono na odcinki. Zrobiono tak głównie z powodów komunikacyjnych, gdyż do punktów początkowych i końcowych łatwo dotrzeć. Ważniejszą jednak przyczyną jest to, że każdy z tych odcinków ma swoją specyfikę. Po przejechaniu trudnego odcinka, przejeżdżamy często na odcinek „spacerowy”.

Przy różnych punktach na rzekach znajdują się odniesienia do tych punktów. Odniesienia te mają postać: <Gnn>. (Patrz rozdział 9, gdzie te punkty są zdefiniowane.)

Poniżej, w rozdziałach 4..8, dla każdej z opisywanych rzek, przed szczegółowym opisem każdego z etapów znajduje się tabela zawierająca podział trasy. W ramach trasy wyróżniono punktu etapowe.

W każdej z tych tabel znajdują się następujące kolumny:

Tabela x. Punkty podziału tras wzdłuż...
LP	NPM	Dług.	Czas	T	Opis punktu		Dojazd

 

LP	Identyfikator punktu. Identyfikator ten składa się z litery identyfikującej rzekę (R - Brynica, C - Czarna Przemsza, K - Bobrek, B - Biała Przemsza, P - Przemsza) oraz kolejnej cyfry. Na rysunku 5 zaznaczone są tylko punkty będące w miejscach połączeń rzek. Jeśli dany punkt jest wspólny dla kilku rzek, to w nawiasach podano identyfikatory tego punktu dla pozostałych rzek;
NPM	Wysokość punktu na rzece nad poziomem morza. W podsumowaniu podano sumaryczną różnicę poziomów rzeki na trasie;
Dług.	Długość rzeki od poprzedniego punktu etapowego. W podsumowaniu podano długość trasy. W przypadku, gdy trasa jest również po za Sosnowcem (Bobrek i Przemsza), to w podsumowaniu podano długość trasy w Sosnowcu. Jest to długość na rzece, a nie długość trasy. Dla pierwszego punktu wartość ta oczywiście nie istnieje;
Czas	Orientacyjny czas pokonania odcinka od poprzedniego punktu (w minutach). Jest to czas pokonania odcinka rowerem;
T	Skala trudności trasy od poprzedniego punktu trasy. Wartości w tej kolumnie są zgodne z propozycją zawartą w punkcie 3.1 niniejszego opracowania (A, S, T oraz X);
Opis punktu	Opis punktu. Opis ten składa się z dwóch części: Słowny opis danego punktu, Etykieta. Tabela 12 zawiera wykaz wszystkich etykiet;
Dojazd	Możliwości komunikacyjne (inne niż rower). Możliwość ta może być istotna dla osób chcących pokonać odpowiedni odcinek trasy pieszo. Opis możliwości komunikacyjnych składa się z 2 części: Słowny opis danego środka komunikacji zawierający: typ środka (PAut - autobus, PTram - tramwaj, PKP), nazwę przystanku. Nazwy przystanków zapisano zgodnie z rozkładem jazdy KZK GOP [18], oraz numery linii komunikacyjnych, Etykieta. Tabela 12 zawiera wykaz wszystkich punktów wraz z ich położeniem geograficznym.

Na trasy o skali trudności (patrz punkt 3.1) A i S może być dowolny rower.

Na trasy o skali trudności T i X rower powinien mieć szerokie opony.

Na trasy o skali trudności X najlepiej wybierać się bez roweru (!). W praktyce oznacza to, że rower często musimy prowadzić.

Jeśli pokonujemy odcinki pieszo, to na odcinki o skali trudności T oraz X musimy mieć buty traperskie. (Czytaj: nie wybierać się w szpilkach!)

Przy każdym z odcinków tras wyjaśniono czy można poruszać się drugą stroną rzeki. Jeśli zdecydowanie proponowana jest tylko jedna strona rzeki, to oznacza, że poruszanie się stroną przeciwną jest trudniejsze. Czasami podano warianty poruszania się po obu stronach rzeki. Robiono to wtedy, gdy jeden wariant jest łatwiejszy nawigacyjnie, a drugi krótszy.

Trasy prowadzą cały czas wzdłuż miast i nie ma problemu z dostępem do sklepów i barów na trasie. Jedyny problem występuje w czasie pierwszych etapów na Bobrku i Białej Przemszy.

 {Natedy Jowisz sprawił, że przez Mahometa
Wypite wino poszło mu w mózg i podnieta
Zdziałała, że oszalał i popełnił siła
Błędów, więc gdy przytomność znów mu powróciła,
Zakazał pić Azjatom wina: stąd się strzegą
I dają pokój winu i owocom jego.
 
Leonardo da Vinci: Legenda o winie i Mahomecie}

Brynica przez długi okres czasu była rzeką graniczną. W zaborze rosyjskim nie wolno było budować w odległości mniejszej niż około 1,5 kilometra (850 sążni) od granicy. Większość trasy wzdłuż tej rzeki prowadzi bądź daleko od zabudowań, bądź wzdłuż zupełnie nowych zabudowań.

Sama rzeka w okolicach Sosnowca jest uregulowana i ze wszystkich opisywanych tu rzek jest najłatwiejsza w nawigacji: praktycznie cały czas jedzie się prosto. Nie zawsze tak było. Na starych mapach widać, że Brynica na terenie obecnego Sosnowca była rzeką z licznymi meandrami. Po drugiej wojnie światowej, kiedy uregulowano rzekę, były bardzo ambitne plany uczynienia wzdłuż jej brzegów terenów rekreacyjnych ze ścieżką rowerową od jej ujścia aż do Kozłowej Góry. Pozostałością tych planów jest Park Tysiąclecia i kompleks sportowy Zagłębia Sosnowiec. Były również plany, aby znajdujące się po prawej stronie rzeki liczne stawy połączyć kanałami w jeden ciąg, który pozwoliłby uzyskać olbrzymie tereny dla wycieczek kajakowych.

Tabela 7. Punkty podziału tras wzdłuż Brynicy.
LP	NPM	Dług.	Czas	T	Opis punktu		Dojazd
R1	254	-			Granica Czeladzi, Katowic i Sosnowca: Ulica Baczyńskiego	G1	PAut: „Milowice Most”: 11, 61, 91, 911	G3
R2	250	2 770	50'	T	Droga Szybkiego Ruchu: Aleja Roździeńskiego	G8	PAut: „Milowice Geant”: S9, S16	G9
R3	249	2 080	25'	S	Ulica Sobieskiego	G17	PTram: „Sosnowiec Brynica”: 15	G18
R4 (C4)	243	2 370	35'	S	Połączenie z Czarną Przemszą: Ulica Ostrogórska	G25	PAut: „Sosnowiec Radocha”: 26, 106, 150, 675, 926	G26
Σ	11	7 220	110'	Tabela 7 - opracowanie własne: Jerzy Sitarz.

W Sosnowcu na tym odcinku Brynica płynie przez dzielnice: Milowice i Pekin oraz przez Park Tysiąclecia.

Milowice, jako wieś, były najstarszą osadą odnotowaną w historii na terenie obecnego Sosnowca. Pierwsze wzmianki o tej wsi, jeszcze niepewne, pochodzą z roku 1105. Z roku 1228 pochodzą informacje, już pewne, o sprzedaży wsi. Wieś ta była wielokrotnie sprzedawana i zamieniana przez różnych właścicieli - najczęściej kościelnych. Dopiero w roku 1594 pojawili się, na krótko zresztą, jej pierwsi świeccy właściciele.

W Sosnowcu istnieje kilka dzielnic zwanych Pekinem. Dawniej w ten sposób określano dzielnice slumsów.

Mapa 1. Brynica: Od granicy z Czeladzią do Drogi Szybkiego Ruchu.

Mapa 1. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Poruszamy się cały czas lewą stroną rzeki. Odcinek jest trudny, ze względu na wysoką trawę i dziury. Ponieważ droga w większości prowadzi na południe, to najlepiej ją pokonać w kierunku przeciwnym do opisanego lub nie w godzinach południowych.

Zdjęcie 2. Brynica. Granica Katowic, Czeladzi i Sosnowca.

Zdjęcie 2. Autor: Jerzy Sitarz.

Po starcie na granicy Sosnowca i Czeladzi <G1> jest szeroka, spacerowa droga. Po około 300 metrach dojeżdżamy do mostu na ulicy Baczyńskiego w Milowicach <G2>. Przystanek autobusowy <G3> jest około 30 metrów od tego mostu.

230 metrów od mostu z prawej strony do Brynicy wpływają rurami ścieki oczyszczone z oczyszczalni Siemianowice - Centrum <G4>.

Około kilometra od mostu na ulicy Baczyńskiego jest możliwość zjazdu na ulicę Przygraniczną w dzielnicy Pekin <G5>. Dalej, w praktyce do końca etapu, nie ma już możliwości zjazdu z trasy (można przejechać przez Park Tysiąclecia).

Rzeka skręca zdecydowanie w prawo (na zachód) a następnie w lewo (znowu na południe). Na tym drugim zakręcie z prawej strony widać niewielki dopływ<G6>.

Zdjęcie 3. Trawy wzdłuż rzeki.

Zdjęcie 3. Autor: Jerzy Sitarz.

Kolejny odcinek (850 metrów) rzeki jest dobrze widoczny. Na jego końcu <G7> widać wiadukt na Drodze Szybkiego Ruchu (DSR).

Przy dojeździe do Drogi Szybkiego Ruchu okazuje się, że rzeka skręca w lewo, wzdłuż Drogi Szybkiego Ruchu. Natomiast pod widocznym z daleka mostem pod Drogą Szybkiego Ruchu (po prawej stronie rzeki) są poprowadzone tory kolejowe. Dalej jedziemy (400 metrów) wzdłuż Drogi Szybkiego Ruchu do miejsca, gdzie rzeka przekracza Drogę Szybkiego Ruchu <G8>. Jest to koniec etapu.

Odcinek od ulicy Przygranicznej do końca etapu jest nieprzyjemny. Jest tam wysoka trawa i wiele dziur. Często łatwiej prowadzić rower niż na nim jechać. Przez cały ten odcinek po lewej stronie mamy Park Tysiąclecia.

Aby rozpocząć następny etap należy przejechać pod mostem (pod Drogą Szybkiego Ruchu) z lewej strony rzeki, następnie przejść na górę na most i przejść na drugą stronę rzeki, gdyż następny etap jest prowadzony prawą stroną rzeki.

Na tym odcinku Brynica przez Sosnowiec płynie przez park Kresowy i nowe (stosunkowo - XX wiek) osiedle Piastów.

Mapa 2. Brynica: Od Drogi Szybkiego Ruchu do ulicy Sobieskiego na mapie z roku 1916.

Mapa 2. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Plan der Stadt Sosnowice. 1916.

Mapa 3. Brynica: Od Drogi Szybkiego Ruchu do ulicy Sobieskiego.

Mapa 3. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Dla tego odcinka przedstawiono fragment niemieckiej mapy miasta Sosnowice (! zobacz: tabela 2) z roku 1916 {Plan der Stadt Sosnowice. Aufgenommen im Jahre 1916 durch Landmesser S. v. Kozłowski} i mapę współczesną. Porównując obie te mapy mamy doskonałe odniesienie w postaci linii kolejowych. Widać natomiast jak bardzo zmienił się charakter rzeki. Na starej mapie widać (nieistniejącą już) olbrzymią wyspę (Kordonowa Wyspa.) z (istniejącą do dziś) ulicą Kordonową. Rzeka na całym tym odcinku tworzy liczne zakola i rozlewiska. Aktualnie rzeka prowadzi bardzo długimi, idealnie prostymi odcinkami.

Poruszamy się (na początku) prawą stroną rzeki.

Od Drogi Szybkiego Ruchu początkowo ścieżka prowadzi wśród wysokich traw koło pól ornych.

Zdjęcie 4. Brynica. DSR z mostku pieszego.

Zdjęcie 4. Autor: Jerzy Sitarz.

Zdjęcie 5. Brynica. Stadion Zagłębia z szerokiego mostu.

Zdjęcie 5. Autor: Jerzy Sitarz.

Po 420 metrach dojeżdżamy do mostu pieszego nad rzeką <G10>. Jeśli przejechalibyśmy przez ten most, to dalej dróżka (dawniej tor kolejowy - obecnie „droga rowerowa”) prowadzi nad Drogą Szybkiego Ruchu <G11> do domu towarowego Geant, przy którym stają autobusy polecane dla początku tego etapu <G9>.

Za tym pierwszym mostem droga (dla rowerzysty) trochę zmienia charakter. Jest to już szeroka spacerowa alejka.

Po 330 metrach dojeżdżamy do mostu <G12>. Jest to ulica Kresowa. Od tego miejsca do końca etapu, można jechać (wygodnie) zarówno lewą jak i prawą stroną. Po prawej stronie rozpoczyna się kompleks sportowy.

Po 200 metrach jest mostek pieszy <G13>.

Po kolejnych 340 metrach dojeżdżamy do szerokiego mostu pieszego <G14>, który prowadzi z prawej strony do głównego wejścia kompleksu sportowego Zagłębia <G15>, a z lewej strony do ulicy Wysokiej.

Zdjęcie 6. Brynica. Osiedle Piastów.

Zdjęcie 6. Autor: Jerzy Sitarz.

Jadąc dalej po około 100 metrach widać z lewej strony kościół Świętego Rafała Kalinowskiego <G16> na osiedlu Piastów. Po prawej stronie rzeki, na wysokości kościoła rozpoczynają się Stawiki, które ciągną się aż do ulicy Sobieskiego <G17> będącej końcem etapu.

Zdjęcie 7. Brynica. Panorama ze Stawikami.

Zdjęcie 7. Autor: Jerzy Sitarz.

Na tym odcinku Brynica przez Sosnowiec płynie wzdłuż nowego osiedla Naftowa i dzielnicy Radocha.

Osiedle Naftowa powstało po II wojnie światowej na miejscu zburzonych slumsów (Abisynia).

Pierwsze wzmianki o wsi Radocha pochodzą z roku 1646. Była to w tym czasie biedna wieś, bo było w niej zaledwie 5 chat.

Mapa 4. Brynica: Od ulicy Sobieskiego do połączenia z Czarną Przemszą.

Mapa 4. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 8. Brynica. Drewniany mostek w okolicy ulicy Naftowej.

Zdjęcie 8. Autor: Jerzy Sitarz.

Cały odcinek pokonujemy lewą stroną.

Przy moście na ulicy Sobieskiego schodzimy w dół i łatwą ścieżką przejeżdżamy około 150 metrów do mostu kolejowego nad rzeką. Przejeżdżamy pod mostem <G19>.

Zdjęcie 9. Brynica. Ujście Rawy.

Zdjęcie 9. Autor: Jerzy Sitarz.

Dalej, ciągle jadąc skarpą, po około 50 metrach dojeżdżamy do dużej rury, pod którą musimy przejechać.

Po 100 metrach rzeka leciutko skręca w lewo. Mamy długi widok na rzekę.

Po 530 metrach po zakręcie mamy z lewej strony Kościół Najświętszego Zbawiciela <G20> na osiedlu Naftowa.

240 metrów dalej jest most pieszy <G21>, który prowadzi już do Mysłowic. Skręcając w lewo możemy dojechać do ulicy Naftowej.

450 metrów dalej do Brynicy wpada (z prawej strony) Rawa <G22>.

450 metrów dalej przechodzimy pod dużą rurą przebiegającą nad rzeką i pod torami kolejowymi <G23>.

310 metrów dalej jest ulica Ostrogórska <G24>. Po przejechaniu tej ulicy jedziemy (ciągle lewą stroną rzeki) 70 metrów do ujścia Brynicy do Czarnej Przemszy <G25>. Widać wyraźnie różnice poziomów rzek.

Jadąc na lewo 200 metrów, w górę Czarnej Przemszy możemy dojechać do mostu <G68>, po przekroczeniu którego możemy znowu pojechać w dół Czarnej Przemszy i podziwiać ujście Brynicy z lewego brzegu Czarnej Przemszy.

Zdjęcie 10. Brynica. Ujście do Czarnej Przemszy.

Zdjęcie 10. Autor: Jerzy Sitarz.

Droga prowadząca przez opisany wcześniej mostek na Czarnej Przemszy od ujścia Brynicy prowadzi do ulicy Ostrogórskiej (170 metrów) dokładnie w tym miejscu, gdzie jest przystanek autobusowy Sosnowiec-Radocha <G26>.

{Patrz również na opis połączenia Czarnej Przemszy i Brynicy. Punkt 5.4.}

 {Tych kuźnic było sześć porząd zbudowano
We mrzygłodzkim imieniu, które nazywano
Niweckimi: leżą trzy z nich na czarnej strudze
Przy pileckiej - co idzie do Siewiora - drodze.
 
Walenty Roździeński: Officina Ferraria}

Najbardziej „sosnowiecka” rzeka: przepływa przez środek miasta. Środkowy jej odcinek prowadzący przez park Sielecki i w pobliżu ratusza miejskiego jest typowym miejscem spacerowym.

Tabela 8. Punkty podziału tras wzdłuż Czarnej Przemszy.
LP	NPM	Dług.	Czas	T	Opis punktu		Dojazd
C1	255	-			Granica Sosnowca z Będzinem (pod drogą na Kraków)	G27	PAut „Pogoń Akademik”: 26, 40, 141, 150, 235, 299, 805, 813, 818, 926	G28
							PTram „Pogoń Będzińska”: 21, 24, 27	G29
C2	249	1 840	25'	T	Ulica 3 Maja	G41	PAut „Sielec Baseny”: 106, 35, 35 bis, 88, 91, 100, 160, 935	G42
							PTram „Sielec Kąpielisko”: 15	G42
C3	246	1 700	25'	A	Ulica 1 Maja	G59	PTram „Sosnowiec Sąd”: 24, 26, 27, 34	G60
C4 (R4)	243	2 100	25'	S	Połączenie z Brynicą: Ulica Ostrogórska	G25	PAut „Sosnowiec Radocha”: 26, 106, 150, 675, 926	G26
C5	242	2 020	40'	T	Granica z Mysłowicami, Ulica Orląt Lwowskich	G73	Paut „Modrzejów Rynek”: 18, 26, 35, 35bis, 150, 160, 618, 926	G74
							PTram „Modrzejów Pastewna”: 26, 34	G75
C6 (B5) (P1)	241	3 700	25'	T	Połączenie z Białą Przemszą; Początek Przemszy	G81	PAut „Niwka Kościół”: E, J, S, 18, 26, 35, 35bis, 150, 160, 926	G82
Σ	14	9 340	140'	Tabela 8 - opracowanie własne: Jerzy Sitarz.

Na tym odcinku Czarna Przemsza przepływa przez dzielnicę Pogoń i Konstantynów.

Pogoń po raz pierwszy w historii zapisała się w roku 1345. Później, chociaż formalnie znajdowała się w granicach księstwa siewierskiego, była wielokrotnie sprzedawana i wymieniana.

Konstantynów jest osadą robotniczą powstała w połowie XIX wieku.

Mapa 5. Czarna Przemsza: Od granicy Sosnowca do ulicy 3 Maja.

Mapa 5. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 11. Czarna Przemsza. Pałac Schoena.

Zdjęcie 11. Autor: Jerzy Sitarz.

Jedziemy cały czas prawą stroną rzeki. Początkowy fragment jest prowadzony nieutwardzoną ścieżką, czasami wśród wysokich traw. Po 140 metrach jest most (samochodowy) na ulicy Chemicznej <G30>. Po drugiej stronie rzeki widać Pałac Schoena <G31> gdzie obecnie mieści się muzeum. Dalej po 170 metrach jest mostek pieszy <G32> (ulica Śnieżna). Uliczka na prawo od tego mostku (Śnieżna) doprowadza nas na przystanki (autobusowy <G28> i tramwajowy <G29>), które są rekomendowane dla dotarcia do początku tego odcinka.

Po około 600 metrach jest most na ulicy Rybnej <G33>. Jeśli przejechalibyśmy przez niego to po 80 metrach jest znowu ulica Chemiczna <G34>.

Dalej (po 140 metrach) dojeżdżamy do ulicy Rzecznej <G35>. Są tu dwie możliwości pokonania kolejnego fragmentu. Można po przejechaniu 230 metrów wąską (trudną) ścieżką przejść przez tory kolejowe, a tuż po nich przez kolejny (pieszy) mostek <G37>. Osoby dbające o poprawność, (które nie chcą przechodzić prze tory kolejowe) mogą ulicą Rzeczną dojechać do ulicy Wodnej, a następnie ulicą Nowopogońską, pod torami kolejowymi wrócić do rzeki do mostku pieszego <G37> opisanego powyżej (w sumie około 600 metrów objazdów).

Zdjęcie 12. Czarna Przemsza. Krajobraz przemysłowy.

Zdjęcie 12. Autor: Jerzy Sitarz.

Po 200 metrach kolejny pieszy mostek <G38> prowadzący do ulicy Browarnej. Po przeciwnej stronie widać kościół pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP <G40>. Natomiast na prawo od mostu można przejść na plac Kościuszki do pomnika Naczelnika <G39>.

Zdjęcie 13. Czarna Przemsza. Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP.

Zdjęcie 13. Autor: Jerzy Sitarz.

Po kolejnych 370 metrach dojeżdżamy do ulicy 3 Maja <G41>.

Na tym odcinku Czarna Przemsza przepływa przez dzielnicę Sielec i centrum miasta.

Sielec był opisany w dokumentach z roku 1361. Był zarówno osadą rycerską (jest tu piękny zamek - obecnie muzeum) jak i wioską, która była wielokrotnie sprzedawana i zamieniana.

Wieś Sosnowiec (dzisiejsze centrum) pierwszy raz wzmiankowana jest w aktach parafii Mysłowice w roku 1727, a pierwszy raz pojawia się na mapie księstwa raciborskiego z roku 1736.

Mapa 6. Czarna Przemsza: Od ulicy 3 Maja do ulicy 1 Maja.

Mapa 6. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Jest to najładniejszy odcinek rzek w Sosnowcu przebiegający przez środek miasta. Poruszać się można ścieżkami utwardzonymi po obu stronach rzeki. Jedynym problemem jest przejazd przez szeroką ulicę Wawel. Zakładamy dla uproszczenia, że poruszamy się po lewej stronie.

Zdjęcie 14. Czarna Przemsza. Zamek Sielecki.

Zdjęcie 14. Autor: Jerzy Sitarz.

Na lewo od rzeki od samego początku są 3 istotne obiekty: baseny <G43>, Zamek Sielecki (muzeum) <G44> i Stadion Zimowy <G45>. Po 240 metrach jest most pieszy <G46>, który doprowadza do ulicy Żeromskiego <G47>. Za torami, po lewej stronie, widać pałac Dietla <G48>. Łazienka w tym pałacu jest perełką na skalę europejską.

Zdjęcie 15. Pałac Dietla. Fragment łazienki.

Zdjęcie 15. Autor: Jerzy Sitarz.

Bardzo ciekawy jest kolejny fragment (około 200 metrów) do następnego mostu pieszego <G50>. Po prawej stronie jest między innymi pomnik „Wolność Praca Godność” <G49>, natomiast po lewej stronie jest park Sielecki.

Po około 80 metrach dojeżdżamy do resztek dawnego ogrodzenia parku Sieleckiego <G51>. Po lewej stronie jest Szkoła Muzyczna <G52>. Kilkadziesiąt metrów dalej dojeżdżamy do szerokiej ulicy Wawel <G53>, którą pokonujemy z lewej strony rzeki. Na prawo (poniżej estakady) jest ulica Parkowa.

Po 180 metrach jest most pieszy <G54>. Na prawo jest Urząd Miejski w Sosnowcu <G55> oraz dworzec autobusowy na ulicy Mościckiego <G56>.

350 metrów dalej jest mostek pieszy a tuż za nim most samochodowy (ulica Warneńczyka) <G57>. Dalej kolejny mostek pieszy <G58> i dojeżdżamy do ulicy 1 Maja <G59>.

Na tym odcinku Czarna Przemsza dopływa do dzielnicy Radocha. (patrz: punkt 4.4).

Mapa 7. Czarna Przemsza: Od ulicy 1 Maja do Brynicy.

Mapa 7. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 16. Czarna Przemsza. Sąd. Dawny Pałac Schoena.

Zdjęcie 16. Autor: Jerzy Sitarz.

Cały odcinek pokonujemy lewą stroną rzeki utwardzonymi ścieżkami.

Na samym początku, przy ulicy 1 Maja <G59>, mamy historyczny pałac <G61>, w którym obecnie jest sąd rejonowy.

620 metrów od sądu dojeżdżamy do mostku pieszego <G62> przy ulicy Franciszkańskiej.

260 metrów dalej, przy wylocie ulicy Przyjaciół Żołnierza, jest wzmocnione nabrzeże <G63> na długości 290 metrów. Ściany wznoszą się na wysokość 6 metrów nad poziom lustra wody. Szerokość rzeki w tym miejscu wynosi 12 metrów.

Dalej rzeka płynie w ocembrowanej rynnie. Po zakręcie w prawo dojeżdżamy do zapory <G66> na rzece. 90 metrów dalej niebezpieczny most <G67> składających się z samych podkładów.

Zdjęcie 17. Czarna Przemsza. Zapora.

Zdjęcie 17. Autor: Jerzy Sitarz.

Dalej nad rzeką przechodzą olbrzymie rury, które przenoszą ścieki z Sosnowca do oczyszczalni ścieków znajdującej się po lewej stronie rzeki.

Kilkanaście metrów dalej jest most <G68>, po którego przekroczeniu dostajemy się do przystanku autobusowego (Sosnowiec - Radocha) <G26>.

Po dalszych około 200 metrach dojeżdżamy do ujścia Brynicy <G25>.

Po dojechaniu do miejsca, gdzie po przeciwnej stronie widać Brynicę, możemy wycofać się do mostu i po jego przekroczeniu dojechać do ulicy Ostrogórskiej.

Warto jednakże przedtem pojechać dalej około 480 metrów, do miejsca gdzie z oczyszczalni (Radocha) wypływają ścieki oczyszczone do Czarnej Przemszy (patrz: punkt 5.5) <G69>, gdyż dalej wzdłuż Czarnej Przemszy jechać nie można.

{Patrz również na opis ujścia Brynicy. Punkt 4.4.}

Mapa 8. Czarna Przemsza: Od Brynicy do ulicy Orląt Lwowskich.

Mapa 8. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Dziwny i trochę trudny odcinek. Pokonujemy go lewą stroną rzeki w dwóch etapach. Najpierw jedziemy lewą stroną rzeki do wzdłuż zlewni Rejonowego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji (RPWiK - oczyszczalnia Radocha) do miejsca, gdzie z oczyszczalni wypływają oczyszczone ścieki <G69>. Tego wypływu nie można (niestety!) pokonać, gdyż brak mostu. Musimy, więc się wrócić i okrążyć RPWiK (około 3,5 kilometra!) i idąc około 350 metrów w górę rzeki (!) dotrzemy do tego samego wypływu wody z RPWiK.

Tuż za ogrodzeniem oczyszczalni ścieków, po przeciwnej, prawej stronie Czarnej Przemszy wpada do niej Potok Bolina <G70>. Ponieważ Mysłowice nie mają oczyszczalni ścieków, to ten właśnie potok zbiera nieczystości z dużego obszaru tego miasta.

Dalej poruszamy się w dół rzeki dość trudną ścieżką. Po przejechaniu pod wybudowanym mostem dojeżdżamy do ulicy Krakowskiej w Mysłowicach a Orląt Lwowskich w Sosnowcu <G73>.

Przystanek autobusowy <G74> jest 370 metrów od mostu na rzece w kierunku Sosnowca. Przystanek tramwajowy <G75> jest 70 metrów za przystankiem autobusowym.

Warto wjechać kilkadziesiąt metrów do Mysłowic, gdzie jest kilka interesujących obiektów: ciekawa, neobarokowa kaplica św. Jana Chrzciciela (Jarlików) czy pomnik kardynała Hlonda.

Na tym odcinku Czarna Przemsza, po stronie Sosnowca płynie niedaleko Modrzejowa.

Modrzejów, jako wioska o nazwie Mrowisko, jest wzmiankowany w dokumentach z roku 1650. Modrzejów dwukrotnie był miastem - pierwszy raz od roku 1706.

Mapa 9. Czarna Przemsza: Od ulicy Orląt Lwowskich do połączenia z Białą Przemszą.

Mapa 9. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Początkowo poruszamy się lewą stroną rzeki. Przechodzimy pod mostem tramwajowym, a potem jedziemy wzdłuż ogródków działkowych.

Gdy dotrzemy do metalowego mostku mamy 2 warianty dotarcia do Białej Przemszy <G81>. Możemy poruszać się dalej lewą stroną rzeki i kończyć ten odcinek poruszając się w górę Białej Przemszy do ulicy Orląt Lwowskich <G129>.

Możemy też na mostku metalowym przedostać się na prawą stroną Czarnej Przemszy i (po 700 metrach) dotrzeć do Kąta Trzech Cesarzy <G81>. Ten wariant jest zalecany, gdy chcemy dostać się do pomnika <G166>.

 {Wy pierwsi poszli, pierwsi cierpicie,
I pierwsi zyskali chwałę. -
Nam cała wolność, nam całe życie,
Lecz serca nasze nie całe!
 
Adam Mickiewicz: Improwizacja z powodu wysyłania Filaretów na linię kaukaską}

Ponieważ źródła rzeki Bobrek są w Sławkowie tylko o parę kilometrów od granic Sosnowca, to jako jedyna z opisanych tu rzek, rzeka Bobrek jest opisana od źródła do ujścia.

Bobrek, jako jedyna z opisywanych tu rzek, nigdy nie była granicą jednostek administracyjnych. Daje się wyraźnie na tej rzece zauważyć różnicę w strukturze skupienia zabudowań wokół tej rzeki, podczas gdy pozostałe rzeki są raczej granicami dzielącymi zupełnie różne terytoria.

Tabela 9. Punkty podziału tras wzdłuż rzeki Bobrek.
LP	NPM	Dług.	Czas	T	Opis punktu		Dojazd
K1	277	-			Źródło: Sławków - Garbierze	G84	PAut „Sławków Groniec II”: 49	G85
K2	270	2 700	40'	X	Granica Sosnowca (Ostrowy Górnicze, ulica Bobrek) i Dąbrowy Górniczej (Szałasowizna, ulica Szałasowizna)	G91	PAut „Ostrowy Górnicze - Pomnik”: 28, 34, 622 (dojście ul. Gałczyńskiego)	G92
K3	263	1 940	25'	T	Sosnowiec, Osiedle Zielone, ulica Armii Krajowej.	G95	PAut „Kazimierz Górniczy - Armii Krajowej”: 28, 34, 622	G96
K4	257	3 480	25'	S	Ulica Wileńska	G105	PKP „Sosnowiec Porąbka”	G106
							PTram „Porąbka Dworzec PKP”: 27	G108
							PAut „Porąbka Dworzec PKP”: 34, 221, 260	G107
K5	253	2 620	25'	S	Droga Szybkiego Ruchu (1) - Ulica Okulickiego	G110	PAut „Bobrek Okulickiego”: 160	G111
K6	250	2 850	25'	S	Droga Szybkiego Ruchu (3) - Ulica Tuwima	G121	PAut „Niwka Szybowa”: 160	G122
							PAut „Niwka Tuwima”: 150, 160, 902, 926	G123
K7 (B5)	243	1 070	15'	S	Połączenie z Białą Przemszą: ulica Orląt Lwowskich	G129	PAut „Niwka Kościół”: E, J, S, 18, 26, 35, 35bis, 150, 160, 926	G82
Σ	27	11 960	115'	W Sosnowcu
	34	14 600	155'	Całość		Tabela 9 - opracowanie własne: Jerzy Sitarz.

 {Jeśli chcesz znaleźć źródło,
musisz iść do góry, pod prąd.
Przedzieraj się, szukaj, nie ustępuj,
wiesz, że ono musi tu gdzieś być —
Gdzie jesteś, źródło?... Gdzie jesteś, źródło?!
 
Jan Paweł II : Tryptyk Rzymski. Część I. Strumień.}

Zdjęcie 18. Bobrek. Widok źródła przy bardzo wysokim stanie wody.

Zdjęcie 18. Autor: Jerzy Sitarz.

Zdjęcie 19. Bobrek. Widok z pierwszej grobli.

Zdjęcie 19. Autor: Jerzy Sitarz.

Jedyne bardzo trudne do znalezienia miejsce to źródło rzeki Bobrek (punkt K1) <G84>. Jadąc (z centrum Sosnowca) ulicą Wileńską należy po dojeździe do ulicy Maczkowskiej skręcić w lewo, a następnie w prawo w drugą(!) ulicę (Leśną). Ulica Leśna ciągnie się około 2 kilometry i na jej końcu należy skręcić w lewo, objechać Zakład Przygotowania Rud (ZPR) <G86> i jechać wzdłuż jego północnego ogrodzenia.

(Wszystkie poprzednie wiadomości można łatwo sprawdzić na mapie). W połowie północnego ogrodzenia jest (zwykle zamknięta) brama <G87> dla samochodów. Około 30 metrów za tą bramą należy skręcić w las (w lewo). Po około 50 metrach jest droga w lewo i z prawej strony widzimy źródło rzeki Bobrek <G84>.

Jeśli pojedziemy do ostatniego przystanku autobusem 49 <G85>, to należy podejść do Zakładu Przygotowania Rud (Terminal) i idąc wzdłuż niego około 780 metrów dojdziemy do opisanej wcześniej bramy <G87>.

Mapa komputerowa znajdująca się pod adresem http://mapa.szukacz.pl/ NIE POKAZUJE źródła rzeki Bobrek.

W pobliżu źródeł rzeki Bobrek jest dzielnica Sosnowca zwana Ostrowy Górnicze, znana dawniej pod nazwą Niemce. Pierwsze zapiski historyczne dotyczące tej dzielnicy są z roku 1590.

Mapa 10. Bobrek: Od źródła do ulicy Bobrek.

Mapa 10. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 20. Bobrek. Połączenie Bobrka (z prawej) i Rakówki.

Zdjęcie 20. Autor: Jerzy Sitarz.

Od źródła <G84> poruszamy się w lesie lewą stroną głębokiego wykopu, w którym znajduje się ledwo widoczna struga wodna. Na odcinku około 1,5 kilometra mamy drogę gruntową, która później zamienia się w ścieżkę. Warto zatrzymać się przy zaporze (około 1 km od źródła) <G88> i zobaczyć z niej, że woda rzeczywiście płynie.

Zdjęcie 21. Bobrek. Widok z nasypu na Ostrowy Górnicze.

Zdjęcie 21. Autor: Jerzy Sitarz.

Po opuszczeniu lasu rzeka skręca lekko w lewo. Z prawej strony do rzeki Bobrek wpływa dużo bardziej zasobna w bardzo ciepłą wodę rzeka Rakówka <G89>. Tuż za połączeniem obu rzek są tory kolejowe z nasypem o dużej wysokości (około 20 metrów) <G90>, które są dość trudne do pokonania.

Dalej droga prowadzi łąkami do zabudowań Ostrów Górniczych znajdujących się na granicy Sosnowca i Dąbrowy Górniczej <G91>. Ostatni fragment pokonujemy drogą oddaloną od rzeki.

Ten sam odcinek pokonywany w przeciwnym kierunku nie stwarza większych problemów technicznych, ale momentami gubimy się wśród innych dopływających strumyków. Ten sposób pokonania tego odcinka jest rekomendowany, gdy jedziemy pierwszy raz i nie znamy dojazdu do źródła.

Jeśli będziemy próbować poruszać się drugą stroną rzeki, to trudności zdecydowanie się zwiększają. Po pierwsze brak wygodnej ścieżki. Po drugie będą problemy przy przekraczaniu Rakówki <G89>.

Mapa 11. Bobrek: Od ulicy Bobrek do ulicy Armii Krajowej.

Mapa 11. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 22. Bobrek. Widok z Ostrów Górniczych na Dąbrowę Górniczą.

Zdjęcie 22. Autor: Jerzy Sitarz.

Ścieżka prowadzi lewą stroną rzeki. Mijamy ogródki działkowe i wyjeżdżamy na łąki. Droga momentami jest trudna, gdyż ścieżka prowadzi przez bardzo wysokie trawy.

Po dojeździe do mostku kamiennego <G93> należy przejechać na prawą stronę rzeki. Są tam zabudowania Dąbrowy Górniczej. 90 metrów dalej mijamy mostek metalowy <G94> i po 820 metrach dojeżdżamy do ulicy Armii Krajowej <G95> w Kazimierzu Górniczym. Dojazd do ulicy Armii Krajowej lewą stroną jest niemożliwy, gdyż rzeka jest przegrodzona.

Przystanek autobusowy <G96> jest tuż przy rzece na ulicy Armii Krajowej.

Bobrek na tym odcinku płynie w pobliżu dzielnic Sosnowca: Kazimierz Górniczy, Porąbka i Klimontów po stronie prawej rzeki oraz Zawodzie po stronie lewej.

Porąbka jest jedną z najstarszych dzielnic Sosnowca. Pierwsze wiadomości pochodzą z roku 1326. Kazimierz Górniczy istnieje prawdopodobnie od XV wieku, choć był wtedy przysiółkiem Porąbki.

Pierwsze informacje o Klimontowie pochodzą z początku XIII wieku. Klimontów był wielokrotnie sprzedawany i zamieniany.

Zawodzie był traktowany jako przysiółek Porąbki (za wodą).

Mapa 12. Bobrek: Od ulicy Armii Krajowej do Wileńskiej.

Mapa 12. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 23. Bobrek. Wypalanie traw między Ostrowami Górniczymi a Kazimierzem Górniczym.

Zdjęcie 23. Autor: Jerzy Sitarz.

Brzeg w dół Bobrka od ulicy Armii Krajowej jest z obu stron zabudowany.

Nawigacyjnie prościej jest pojechać w lewo, w stronę kościoła Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, lekko pod górę, 820 metrów do pierwszego skrzyżowania (z ulicą Juliuszową) skręcić w prawo i (trzymając się prawej) dojechać po 700 metrach ulicą przejazdową do mostu <G98>.

Można zrobić inaczej. Pojechać w prawo 70 metrów do ulicy Rzemieślniczej i jadąc nią minąć (po 240 metrach) ulicę Wagową i (po dalszych 30 metrach) dojechać do wymienianej wcześniej ulicy przejazdowej. Skręcić w lewo i po 100 metrach jesteśmy na tym samym moście <G98>. Ten drugi wariant jest dużo łatwiejszy przy jeździe w górę rzeki.

Zdjęcie 24. Bobrek. Odstojnik z mostku miedzy Porąbką a Zawodziem.

Zdjęcie 24. Autor: Jerzy Sitarz.

Początkowo poruszamy się prawą stroną rzeki. Po 280 metrach jest ujście ścieków z oczyszczalni Kazimierz. Po dojechaniu do pierwszego mostku płytowego <G99> mamy wysoki brzeg, za którym znajduje się osadnik. Przekraczamy most i dalszą część drogi pokonujemy lewą stroną rzeki.

Przekraczamy tory kolei wąskotorowej <G100>. Po dotarciu do kolejnych torów kolejowych <G101> rzeka zmienia się w osadnik, który mamy po prawej stronie aż do mostu na ulicy Tadeusza Boya Żeleńskiego <G102>.

Do następnego mostu rzeka jest zabudowana. Jest to połączenie dzielnic Porąbki i Zawodzia. Możemy pojechać w lewo ulicą Pekińską do ulicy Sławkowskiej, a następnie do ulicy Łukasiewicza. W sumie jest to 510 metrów. Można też przejechać na prawo przez tory kolejowe ulicą Boya Żeleńskiego do ulicy Wiejskiej by poprzez ulicę Zagórską i przejazd kolejowy dojechać do tego samego mostu <G102>. Tu musimy przejechać 500 metrów.

Zdjęcie 25. Bobrek. Widok na ulicę Wileńską.

Zdjęcie 25. Autor: Jerzy Sitarz.

Dalszy odcinek można uznać za nieprzejezdny (od strony ulicy Wileńskiej są zabudowania) i ulicą Łukasiewicza można dojechać do ulicy Wileńskiej <G105>. Bardziej ambitni mogą jednak przejechać prawą stroną rzeki, wzdłuż torów kolejowych (po prawej stronie), do Kanału Mortimerowskiego, który płynie z Zagórza a następnie wzdłuż tego kanału a potem Bobrka dojechać do ulicy Wileńskiej.

Koniec tego odcinka jest w pobliżu Dańdówki, która istniała już w XVIII wieku.

Mapa 13. Bobrek: Od ulicy Wileńskiej do Okulickiego.

Mapa 13. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 26. Bobrek. Widok z DSR1 w górę rzeki.

Zdjęcie 26. Autor: Jerzy Sitarz.

Zaczynamy lewą stroną rzeki.

Po kilkudziesięciu metrach są tory kolejowe <G109>, które należy przekroczyć. Za torami, z lewej strony do Bobrka wpływają scieki oczyszczone z oczyszczalni Porąbka. Dalej mamy dwie możliwości. Można poruszać się dość urozmaiconą trudną trasą (wysokie trawy) z lewej strony rzeki, albo dużo wygodniejszą prawą stroną rzeki. W tym drugim przypadku musimy przekroczyć rzekę zaraz za torami kolejowymi. Rzeka jest uregulowana i ma szerokie łuki. Przy dojeździe do obwodnicy (Droga Szybkiego Ruchu - DSR1) możemy pod wiaduktem przejść mostkiem drewnianym na drugą stronę rzeki.

Dojście do przystanku autobusowego jest z prawej strony rzeki po wiadukcie.

Na tym odcinku rzeka Bobrek płynie przez dzielnice Bobrek, Bór i Niwkę. Dzielnice Bobrek i Bór powstały z małych leśnych osad. Pierwsze informacje o Niwce są roku 1581. Ciekawa jest historia przynależności Niwki do parafii. Do roku 1848 Niwka należała do parafii w Mysłowicach. (Mysłowice były w Austrii, a Niwka w Królestwie!) W latach 1848..1897 Niwka należała do parafii w Zagórzu. Od roku 1897 Niwka ma własny kościół parafialny.

Mapa 14. Bobrek: Od ulicy Okulickiego do Tuwima.

Mapa 14. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 27. Bobrek. Tuż za DSR1 obudowany potok Dańdówka wpływa do Bobrka.

Zdjęcie 27. Autor: Jerzy Sitarz.

Poruszamy się początkowo prawą stroną rzeki. Za ujściem potoku Dańdówka są ogródki działkowe a za rzeką jest obwodnica. Jest to nieprzyjemny fragment, gdyż ścieżka jest czasami dość wąska. Jest jeden mostek pieszy, przez który możemy przejść przez rzekę do obwodnicy w okolicach ulicy Sosnowej.

Zdjęcie 28. Bobrek. Między DSR1 a DSR2.

Zdjęcie 28. Autor: Janusz Nowak.

Przejeżdżamy pod mostem kolejowym <G116>, a następnie, gdy rzeka przekroczy obwodnicę (DSR2) <G117>, po moście kolejowym <G118>, przechodzimy na lewą stronę rzeki.

Po 460 metrach dojeżdżamy do (dość dziurawego) mostu pieszego <G119>, przez który przechodzimy na prawą stronę rzeki. Zaraz za tym przekraczamy tory kolejowe i dojeżdżamy do obwodnicy (DSR3) <G121>.

Zdjęcie 29. Bobrek. Koniec dnia.

Zdjęcie 29. Autor: Janusz Nowak.

Przystanek autobusowy na ulicy Szybowej <G122> (bliżej, ale tylko jeden autobus) jest na prawo, a przystanek autobusowy na ulicy Tuwima <G123> jest na wprost po przejeździe.

Zdjęcie 30. Bobrek. DSR3.

Zdjęcie 30. Autor: Jerzy Sitarz.

Mapa 15. Bobrek: Od ulicy Tuwima do połączenia z Białą Przemszą. Biała Przemsza: Od ujścia Bobrka do połączenia z Czarną Przemszą.

Mapa 15. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 31. Bobrek. Widok z wiaduktu na ulicy Tuwima w dół rzeki.

Zdjęcie 31. Autor: Jerzy Sitarz.

Krótki i łatwy odcinek. Po obwodnicy (DSR3) przejeżdżamy przez most <G124> na lewą stronę rzeki i następnie przejeżdżamy pod wiaduktem <G125>. Jedziemy cały czas łatwą ścieżką lewą stroną rzeki. Mijamy dwa mostki piesze <G126> i <G127> i po dojechaniu do Białej Przemszy <G129> cofamy się do mostu <G128> i wyjeżdżamy na ulicę Orląt Lwowskich.

{Patrz również połączenie Białej Przemszy i Bobrka: punkt 7.4.}.

Zdjęcie 32. Biała Przemsza. Zniszczony most przed granicą Sławkowa, Sosnowca i Jaworzna.

Zdjęcie 32. Autor: Jerzy Sitarz.

{O gwiazdy zimne, o świata szatany,
wasze mię wreszcie niedowiarstwo zwali...
Już prawie jestem człowiek obłąkany,
ciągle powiadam, że kraj się już pali,
i na świadectwo ciskam ognia zdroje, -
a to się pali tylko serce moje!
 
Juliusz Słowacki: Dajcie mi tylko jednę ziemi milę}

Duża część Białej Przemszy w opisywanych tu fragmentach leży po za Sosnowcem. Większa jej część jest trudna do przejścia a tym bardziej do podróży rowerem. W kilku jej miejscach są stanowiska bobrów.

Tabela 10. Punkty podziału tras wzdłuż Białej Przemszy.
LP	NPM	Dług.	Czas	T	Opis punktu		Dojazd
B1	264	-			Granica Sławkowa, Sosnowca i Jaworzna	G130	PAut „Maczki Stare Pętla”: 622	G131
B2	262	2 630	120'	X	Stare Maczki	G136	PAut: „Maczki Stare Cmentarz”: 622	G137
B3	256	1 250	20'	T	Ulica Krakowska	G144	PKP „Sosnowiec Maczki”	G145
							PAut „Maczki Krakowska”: 221	G146
B4 (K7)	243	8 980	110'	X	Połączenie z Bobrkiem: Ulica Orląt Lwowskich	G129	PAut „Niwka Kościół”: E, J, S, 18, 26, 35, 35bis, 150, 160, 926	G82
B5 (C6) (P1)	241	790	15'	T	Połączenie z Czarną Przemszą	G81	PAut „Sosnowiec Jęzor”: J, S, 26	G163
Σ	23	13 650	265	Tabela 10 - opracowanie własne: Jerzy Sitarz.

Mapa 16. Biała Przemsza: Od granicy ze Sławkowem i Jaworznem do Starych Maczek.

Mapa 16. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 33. Biała Przemsza. Wawrzynek wilczełyko.

Zdjęcie 33. Autor: Joanna Mroczkiewicz-Sitarz.

Na ten odcinek należy się wybierać wiedząc, że nie ma tam ścieżki rowerowej! Często rower należy przenosić w jednej ręce, drugą ręką rozgarniając gałęzie. Wyjątkowo trudna trasa! Warto mieć czapkę, gdyż gałęzie często smagają po twarzy i włosach. Zostaliście ostrzeżeni. Jeśli odwaga Was nie opuściła, to zapraszam na mój ulubiony odcinek.

Zdjęcie 34. Biała Przemsza. Ambona na polanie.

Zdjęcie 34. Autor: Jerzy Sitarz.

Do granicy Sławkowa najłatwiej dostać się ze Starych Maczek ścieżką, która biegnie wzdłuż rzeki (50..250 metrów od niej). Uwaga! Jest kilka dróg równoległych do rzeki. Należy poruszać się drogą oznaczoną żółtymi znakami. Do rzeki (w prawo) najprościej skręcić po pierwszych domach maleńkiego osiedla Piernikarka należącego do Sławkowa. Trasę rozpoczynamy na zerwanym mostku na rzece <G130>.

Poruszamy się prawą stroną rzeki. Po 600 metrach wpływa z prawej strony woda melioracyjna odprowadzana tutaj z terenów Huty Katowice <G132>. W tym miejscu jest granica Sławkowa, Jaworzna i Sosnowca. Można do tego miejsca dotrzeć inaczej. Jadąc ścieżką ze Starych Maczek, 10 metrów przed Piernikarką jest zakopana rura odprowadzjąca wodę melioracyjną. Słabo widoczna ścieżka biegnąca wzdłuż tej rury po 100 metrach doprowadzi nas do granicy Sosnowca, Sławkowa i Jaworzna.

Prawie przez cały odcinek nie ma żadnej ścieżki prowadzącej wzdłuż rzeki! Od czasu do czasu do rzeki dochodzą ścieżki, którymi możemy przedostać się do drogi prowadzącej do Starych Maczek.

Zdjęcie 35. Biała Przemsza. Widok na rzekę przed Starymi Maczkami.
Zdjęcie 35. Autor: Jerzy Sitarz.
Teren obok też nie lepszy. Właściwie to lepiej byłoby bez roweru!

Zdjęcie 36. Biała Przemsza. Spokojny fragment przed Starymi Maczkami.

Zdjęcie 36. Autor: Jerzy Sitarz.

Po drodze zakola. Na samej rzece nie ma mostów. W niektórych miejscach są ślady po żerowaniu bobrów.

Odcinek kończy się na pierwszym mostku na rzece <G136>.

Pokonanie tego odcinka w przeciwnym kierunku lub po lewej stronie rzeki jest równie trudne.

Na tym odcinku w Sosnowcu Biała Przemsza przepływa przez Stare Maczki i Maczki. Stare Maczki (Maćki) znane były od XVIII wieku i kiedyś były kiedyś przysiółkiem należącym do Porąbki. Maczki swój olbrzymi rozwój zawdzięczają wybudowaniu w połowie XIX wieku stacji kolejowej (Granica) na linii kolejowej warszawsko-wiedeńskiej.

Mapa 17. Biała Przemsza: Od Starych Maczek do ulicy Krakowskiej.

Mapa 17. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 37. Biała Przemsza. Pierwszy mostek w Starych Maczkach.

Zdjęcie 37. Autor: Jerzy Sitarz.

Zdjęcie 38. Biała Przemsza. Kanał Główny (z prawej).

Zdjęcie 38. Autor: Joanna Mroczkiewicz-Sitarz.

Zdjęcie 39. Biała Przemsza. Zapora w Maczkach.

Zdjęcie 39. Autor: Jerzy Sitarz.

Poruszamy się początkowo lewą stroną rzeki po utwardzonej drodze, aż do dopływu z lewej strony <G139>. Jest to Kanał Główny.

Tam przekraczamy Białą Przemszę i od tej pory poruszamy się prawą stroną. Po drodze jest kilka mostów <G141>. Odcinek kończy się zaporą <G143>, po której dojeżdżamy do ulicy Krakowskiej <G144>.

Na tym odcinku w Sosnowcu Biała Przemsza przepływa przez Maczki (patrz punkt 7.3) i Jęzor. Jęzor (jeszcze jako Niwka) istniał, co najmniej od roku 1590. Po powodziach mieszkańcy przenieśli się na drugą stronę rzeki i nowe osiedle zachowali nazwę Niwka zostawiając dla poprzedniego miejsca nazwę Jęzor (od przezwiska właściciela młyna).

 

Mapa 18. Biała Przemsza: Od ulicy Krakowskiej do połączenia z Bobrkiem. Część wschodnia.

Mapa 18. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 40. Biała Przemsza. Około 1 km za Maczkami.

Zdjęcie 40. Autor: Joanna Mroczkiewicz-Sitarz.

Mapa 19. Biała Przemsza: Od ulicy Krakowskiej do połączenia z Bobrkiem. Część zachodnia.

Mapa 19. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Zdjęcie 41. Biała Przemsza. Kozi Bród wpływa do Białej Przemszy.

Zdjęcie 41. Autor: Joanna Mroczkiewicz-Sitarz.

Początkowo poruszamy się lewą stroną rzeki. Trasa prowadzi nieutwardzoną ścieżką wzdłuż zielonego szlaku PTTK (Szlak 25-lecia PTTK). Ta ścieżka doprowadza nas do lewego dopływu, którym jest Kozi Bród <G148>. Po mostku za tym dopływem poruszamy się wzdłuż rzeki bez żadnych ścieżek. Początkowo z lewej strony mamy tory kolejowe, a po kilkuset metrach przejeżdżamy pod innymi torami kolejowymi. Po tym trasa odchodzi od torów kolejowych. Na tym odcinku spotykamy miejsca żerowania bobrów. Na rzece widać wyspy. Rzeka po pewnym czasie wraca do torów kolejowych i kilka kilometrów poruszamy się między torami i rzeką.

Zdjęcie 42. Biała Przemsza. Ślady działania bobrów.

Zdjęcie 42. Autor: Joanna Mroczkiewicz-Sitarz.

Zdjęcie 43. Biała Przemsza. Połączenie Bobrka (na wprost) i Białej Przemszy.

Zdjęcie 43. Autor: Joanna Mroczkiewicz-Sitarz.

Po drodze mijamy elektrownię wodną <G151>. Pojawia się z lewej strony ulica Plażowa (, ale dalej poruszamy się wzdłuż rzeki). Dojeżdżamy nasypem do ulicy Biała Przemsza <G154>. Przejeżdżamy przez most i pozostały odcinek pokonujemy prawą stronę rzeki.

(Uwaga: Jadąc ulicą Biała Przemsza można dojechać do ulicy do ulicy Tuwima i po wjechaniu na wiadukt jesteśmy przy rzece Bobrek w punkcie K6. Cały przejazd trwa około 5 minut. Jest to odległość 1 kilometra. Patrz: tabela 9 i punkty 6.6 oraz 6.7. Może to być dobre rozwiązanie, gdy chcemy przerwać ten długi etap.)

Mijamy zaporę <G156> a później dojeżdżamy do obwodnicy (Wschodnia Obwodnica GOP) <G159>. Jadąc dalej widzimy z prawej strony halą sportową (AKS Górnik Niwka) <G160>. Dojeżdżamy do rzeki Bobrek <G129>. Jedziemy dalej wzdłuż rzeki Bobrek, przejeżdżamy przez most i dojeżdżamy do ulicy Orląt Lwowskich.

{Patrz opis ujścia rzeki Bobrek. Punkt 6.7.}

Mapa tego odcinka jest w punkcie 6.7 (Mapa 15).

Odcinek ten możemy pokonać lewą lub prawą stroną. Oba warianty prowadzą nieutwardzoną ścieżką. Wariant prawą stroną należy stosować, jeżeli dalej będziemy poruszać się wzdłuż Czarnej Przemszy. Jeśli natomiast zależy nam po prostu na zobaczeniu Kąta Trzech Cesarzy <G81> lub na wycieczce wzdłuż Przemszy, to należy poruszać się lewą stroną.

Trasa lewą stroną kończy się na Kącie Trzech Cesarzy<G81>. Most kolejowy jest na przecięciu 3 rzek: Czarnej Przemszy, Białej Przemszy i Przemszy. Między Białą i Czarną Przemszą jest Zagłębie Dąbrowskie, między Czarną Przemszą i Przemszą jest Górny Śląsk a między Przemszą a Białą Przemszą jest Galicja.

 {A czy po tobie wichry nie chodzą,
Ścieżyno,
Nie biją burze, deszczów potoki
Nie płyną?
 
Maria Konopnicka: A czy po tobie wichry nie chodzą...}

Tabela 11. Punkty podziału tras wzdłuż Przemszy.
LP	NPM	Dług.	Czas	T	Opis punktu		Dojazd
P1 (B5) (C6)	241	-			Połączenie Białej i Czarnej Przemszy	G81	PAut „Brzęczkowice Kościół”: J, S, 26	G164
P2	240	400	5'	T	Granica Sosnowca, Jaworzna i Mysłowic	G168	PAut „Sosnowiec Jęzor”: J, S, 26	G163
P3	237	2 030	20'	T	Wschodnia Obwodnica GOP	G170
Σ	1	400	5'	W Sosnowcu
	4	2 430	25'	Całość		Tabela 11 - opracowanie własne: Jerzy Sitarz.

Mapa 20. Przemsza: Od połączenia Białej i Czarnej Przemszy do obwodnicy.

Mapa 20. Autor: Jerzy Sitarz. Na podstawie: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Atlas aglomeracji. ISBN 83-7000-196-3

Bardzo mały fragment Przemszy leży w granicach Sosnowca. Jednakże jej początek (Kąt Trzech Cesarzy) i wycieczki wzdłuż jej brzegów są bardzo ciekawe.

Dojście piesze do Kąta Trzech Cesarzy od autobusu (najkrótsze) jest od przystanku „Sosnowiec Jęzor” <G163>. Należy iść w kierunku Jaworzna za pierwszy most kolejowy (530 metrów). Tam należy skręcić w prawo dojdziemy do Przemszy w okolicach Kąta Trzech Cesarzy.

Zdjęcie 44. Pomnik Kąta Trzech Cesarzy.

Zdjęcie 44. Autor: Jerzy Sitarz.

Ponieważ na przystanku „Sosnowiec Jęzor” <G163> staje tylko kilka autobusów można skorzystać z przystanku autobusowego „Niwka Kościół” <G82>. Należy przejść wzdłuż Białej Przemszy około 700 metrów (rekomenduję lewą stronę!) - patrz punkt 5.6. Taki jest też rekomendowany dojazd rowerowy.

Zdjęcie 45. Panorama Kąta Trzech Cesarzy. Z lewej Czarna Przemsza, z prawej Biała Przemsza, pod spodem Przemsza.

Zdjęcie 45. Autor: Janusz Nowak.

Jeśli natomiast dysponujemy samochodem, to należy od punktu gdzie Bobrek wpada do Białej Przemszy pojechać ulicą Orląt Lwowskich w kierunku Jaworzna. Po przejechaniu pod drugim mostem kolejowym (950 metrów) należy skręcić w prawo w ulicę Mostową <G165>. Ulicą tą możemy podjechać (około 400 metrów) na odległość około 300 metrów od Kąta Trzech Cesarzy (100 metrów od Przemszy).

W okolicach Kąta Trzech Cesarzy <G81> jest pomnik <G166> poświęcony temu miejscu, choć nie łatwo go znaleźć. Szukamy go w sposób następujący: Od Kąta Trzech Cesarzy poruszamy się wzdłuż Przemszy w dół jej spływu prawym brzegiem. Mijamy dwa mosty kolejowe (przechodzimy pod nimi) i za drugim mostem skręcamy w prawo wzdłuż torów. Po 100 metrach jest rozwidlenie. Idziemy ścieżką w lewo (w górę). Po kilkunastu metrach skręcamy zdecydowanie w lewo na ścieżkę wprowadzającą na wzgórze na szczycie którego jest pomnik. Łatwiejsze jest dojście do pomnika od przystanku w Brzęczkowicach <G164>. Miejsce jest ciekawe widokowo: widać Czarną Przemszę, Sosnowiec i Jaworzno.

Zdjęcie 46. Przemsza. Widok z DSR na Mysłowice.

Zdjęcie 46. Autor: Jerzy Sitarz.

Ciekawa jest wycieczka od Kąta Trzech Cesarzy do obwodnicy po obu stronach rzeki. Jedyną trudnością jest przechodzenie na drugą stronę rzeki przy obwodnicy <G170>.

 {Chcąc woli pani dogodzić,
Szuka na ziemi i w niebie,
Czym by dzicię ułagodzić!
 
Jan Maksymilian Fredro: Miłość i obojętność}

Tabela 12 (poniżej) zawiera wykaz interesujących punktów wraz z ich położeniem geograficznym, określonym przy pomocy GPS.

Punkty uporządkowane są wzdłuż rzek (Brynicy, Czarnej Przemszy, Bobrka, Białej Przemszy i Przemszy). Od początku w kierunku ujścia.

Etykiety <Gnn> są utworzone automatycznie. Link z tych etykiet prowadzi do strony mapa.szukacz.pl pokazując położenie opisywanego punktu na mapie internetowej. Należy zwrócić uwagę, że w niniejszym opracowaniu stosuje się dla określenia pozycji współrzędne w postaci stopni (formalnie: są to współrzędne w układzie WGS84), podczas gdy mapa internetowa stosuje współrzędne układu 1992.

{Dla przeliczenia współrzędnych w różnych układach (1965 - w którym jest większość map w urzędach, 1992 - który do niedawna obowiązywał w urzędach przy mapach cyfrowych, 2000 - który obowiązuje obecnie w urzędach w mapach cyfrowych, Krasowskiego - który obowiązywał w Układzie Warszawskim oraz WGS84 - który staje się standardem światowym) można posłużyć się kalkulatorem Zadorskiego. Dla określenia odległości między dwoma punktami można posłużyć się kalkulatorem FAI.}

Opis w tabeli starano się zrobić minimalny. Dlatego czasami opis zawiera jedno słowo (na przykład: mostek). Dlatego interpretować te opisy należy w przypisaniu do rzek i w ramach rzeki w dół ich spływu.

Podano, jakiej rzece (Rz) przypisany jest dany punkt. Zastosowany przy tym skróty:

Br	Brynica
CP	Czarna Przemsza
Bo	Bobrek
BP	Biała Przemsza
P	Przemsza

Jeśli punkt jest przy połączeniu rzek, to występuje tylko raz, przy pierwszej z rzek.

Dla obiektów poza rzeką podane jest położenie przy głównym wejściu (na przykład do kompleksu sportowego Zagłębie).

Nazwy przystanków zapisano zgodnie z rozkładem jazdy KZK GOP [18].

Kolumna T podaje typ punktu:

R	Punkt na rzece: most, zakręt, ujście innej rzeki lub potoku, koniec ulicy mierzony na rzece;
P	Punkt związany z komunikacją: przystanek autobusowy, tramwajowy lub PKP;
H	Punkt „historyczny”: obiekt sportowy, kościół, muzeum, urząd;
T	Punkt techniczny, ułatwiający opis trasy: skrzyżowanie ulic.

Tabele przy rzekach (Tabela 7, Tabela 8, Tabela 9, Tabela 10 oraz Tabela 11) podają wysokość nad poziomem morza rzeki w odpowiednich punktach.

Dla oznaczenia położenia geograficznego w układzie WGS84 zastosowano konwencję DD:MM.mmm (DD - stopnie, MM - minuty, mmm - tysięczne części minut). Odpowiada to zapisowi: DD°MM.mmm'N dla szerokości geograficznych i DD°MM.mmm'E dla długości geograficznych.

Należy zdawać sobie sprawę, że najmniejsza możliwa różnica tysięcznej części minuty kątowej (00:00.001) dla Sosnowca wynosi około 1,85 metra dla szerokości geograficznej (N) i 1,19 metra dla długości geograficznej (E). Ponieważ pomiary były dokonywane przyrządem (etrex firmy Garmin) bez korekcji, to wszystkie wartości należy traktować jako orientacyjne (, obarczone z reguły błędem około ±10 metrów). Szerokości geograficzne są (oczywiście) północne (N), a długości geograficzne zachodnie (E), co osobno nie zaznaczono.

Zamieszczone w poniższej tabeli wartości długości geograficznej mieszczą się w zakresie od 19°04.303'E (Brynica na granicy Czeladzi, Katowic i Sosnowca) do 19°19.184'E (Biała Przemsza na granicy Sławkowa, Jaworzna i Sosnowca), co wyraża się w odległości 17,7 kilometra.

Zamieszczone w poniższej tabeli wartości szerokości geograficznej mieszczą się w zakresie od 50°12.840'N (Przemsza w miejscu, gdy przechodzi przez Wschodnią Obwodnicę GOP) do 50°18.041'N (Czarna Przemsza na granicy Będzina i Sosnowca), co wyraża się odległością 9,6 kilometra.

Rysunek 5 (Schemat rzek w okolicach Sosnowca.) ilustruje te zależności.

 {Czas ma nadzwyczaj coś gorzkiego w sobie!
Ileż go razy zatrzymać ja chciałem,
Gdym dni szczęśliwe przepędzał przy tobie!
 
Zygmunt Krasiński: Czas}

W znajdujących się poniżej indeksach są odwołania do 6 rodzajów elementów:

 

Hx		Punkt x opisu;
Tx		Tabela x;
Mx		Mapa x. Informacja dotyczy podpisu pod mapą a nie zawartości mapy;
Rx		Rysunek x;
Zx		Zdjęcie x. Informacja dotyczy podpisu pod zdjęciem a nie zawartości zdjęcia;
Gx		Punkt x GPS.

10.1 Indeks: Litery: A..D

A Aleja Roździeńskiego T7, G8 B Basen Sielecki H5.3, G43 C Cyrkuł: Krakowski H2.1, T2 Słomniki H2.1, T2 Czarna Struga Patrz: Czarna Przemsza D Departament: Krakowski H2.1, T2 Wrocławski H2.1, T2 Droga Szybkiego Ruchu H4.2, H4.3, M1, M2, M3, Z4, G8 Dzielnica: Abisynia Patrz: Osiedle Naftowa Bobrek H6.6 Bór H6.6 Centrum H5.3 Dańdówka H6.5 Jęzor H7.4 Kazimierz Górniczy H6.4

Klimontów H6.4 Krakowska H2.1, T2 Maczki H7.3, H7.4, Z39, G145 Małopolska H2.1, T2 Milowice H4.2 Modrzejów H5.6 Niemce Patrz: Ostrowy Górnicze Niwka H6.6, H7.4 Osiedle Naftowa H4.4 Osiedle Piastów H4.3, Z6 Ostrowy Górnicze H6.2 Pekin H4.2 Piernikarka H7.2 Pogoń H1.5.1, H5.2, T8 Porąbka H6.4, H7.3, G106 Radocha H4.4, H5.4, G26 Sielec H2.1, H5.3 Stare Maczki H7.2, H7.3, T8 Śląsk H2.1, H7.5, T2 Zagórze H6.4 Zawodzie H6.4, Z24 Dystrykt: Olkuski H2.1, T2

10.2 Indeks: Litery: E..K

E Estakada H5.3 F Flaga: Katowic H1.5.3, R4 Sosnowca H1.5.2, R2 G Galicja Patrz: Królestwo: Galicji i Lodomerii Granica Patrz: Dzielnica: Maczki Gubernia: Kielecka H2.1, T2 Krakowska H2.1, T2 Piotrkowska H2.1, T2 Radomska H2.1, T2 Warszawska H2.1, T2 H Herb: Katowic H1.5.3, R3 Sosnowca H1.5.2, R1 Hipermarket Geant H4.3, G9 I Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej H2.3, T3 K Kalkulator: FAI H9 Zadorskiego H9 Kanał Mortimerowski H2.4, H6.4 Kaplica św. Jana Chrzciciela (Jarlików) H5.5, G76 Kasztelania: Bytomska H2.1, T2 Chrzanowska H2.1, T2 Oświęcimska H2.1, T2 Siewierska H2.1, T2 Kąt Trzech Cesarzy H2.1, H5.1, H7.1, H7.5, H8, H8.2, T1, T8, T10, T11, Z45, G81 Klasa czystości rzek H2.4

Klub Sportowy: AKS Górnik Niwka H7.4, G160 Zagłębie H4, H4.3, H9, G15 Kościół: Matki Boskiej Bolesnej w Brzęczkowicach H8.2, G164 Matki Boskiej Nieustającej Pomocy H6.4, G97 Najświętszego Serca Pana Jezusa w Mysłowicach G78 Najświętszego Zbawiciela H4.4, G20 Niepokalanego Poczęcia NMP H5.2, Z13, G40 Rafała Kalinowskiego H4.3, G16 Świętego Jana Chrzciciela H5.1, H6.1, H6.6, H7.1, G83 Świętych Apostołów Piotra i Pawła G142 Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza G155 Kotlina: Mysłowicka H2.1 Kraj: Austria H2.1, T2 Austro-Węgry H2.1, T2 Czechy H2.1, T2 Francja H2.1, T2 Nadwiślański H2.1, T2 Niemcy H2.1, T2 Prusy H2.1, T2 Rosja H2.1, T2 Królestwo: Galicji i Lodomerii H2.1, H7.5, T2 Polskie H2.1, T2 Księstwo: Bytomskie H2.1, T2 Krakowskie H2.1, T2 Kozielsko-Bytomskie H2.1, T2 Nyskie H2.1 Opolskie H2.1, T2 Opolsko-Raciborskie H2.1, T2 Pszczyńskie H2.1, T2 Raciborskie H2.1, T2 Siewierskie H2.1, H5.2, T2 Warszawskie H2.1, T2 Wrocławskie H2.1, T2

10.3 Indeks: Litery: L..P

L Lodowisko H5.3, G45 Ł Łazienka H5.3 M Miasto: Będzin H2.2, H2.4, H5.1, H9, T4, T8, T12, R6 Czeladź H2.2, H2.4, H4.1, H4.2, H9, M1, T7, T12, Z2, R6 Dąbrowa Górnicza H2.1, H2.4, H6.1, H6.2, H6.3, T2, T4, T9, R6 Jaworzno H2.1, H2.2, H2.4, H7.1, H7.2, H8.1, H8.2, H9, M16, T2, T4, T10, T11, T12, Z32, R6 Katowice H1.5.3, H2.1, H2.2, H2.3, H2.4, H4.1, H4.2, H9, T2, T4, T7, T12, Z2, R3, R4, R6 Mysłowice H1.5.3, H2.1, H2.2, H2.3, H2.4, H4.4, H5.1, H5.3, H5.5, H6.6, H8.1, T2, T8, T11, T12, Z46, R6 Mysłów H2.1, T1 Sławków H2.1, H2.2, H2.4, H6.1, H7.1, H7.2, H9, M16, T1, T4, T9, T10, T12, Z32, R6 Sosnowice Patrz: Sosnowiec Sosnowiec H2.1, H2.2, T2, R6 Wolbrom H2.1, T1 Zawiercie H2.1, T1 O Obwód: Dąbrowa-Górnicza H2.1, T2 Olkuski H2.1, T2 Oczyszczalnia: Będzin H2.4, T4 Błędów H2.4, T4 Dąbrowa Górnicza Centrum H2.4, T4 Dąbrówka H2.4, T4 Gigablok H2.4, T4 Giszowiec H2.4, T4 Janów H2.4, T4 Jaworzno Dąb H2.4, T4 Kazimierz H2.4, H6.4, T4 Kostuchna H2.4, T4 Panewniki H2.4, T4 Podlesie H2.4, T4 Porąbka H2.4, H6.5, T4 Radocha H2.4, H5.4, T4, G69 Siemianowice Centrum H2.4, H4.2, T4, G4 Sławków H2.4, T4 Strzemieszyce H2.4, T4 Szopienice H2.4, T4 Zagórze H2.4, T4, G104

Okręg: Olkuski H2.1, T2 P Pałac: Dietla H5.3, Z15, G48 Schoena Z11, G31 Park: Kresowy H4.3 Sielecki H5, H5.3 Tysiąclecia H4, H4.2 Plac Kościuszki H5.2 Pogoria H2.4 Pomnik: Kardynała Hlonda H5.5, G77 Kąta Trzech Cesarzy H8.2, Z44, G166 Kościuszki H5.2, G39 Wolność Praca Godność H5.3, G49 Potok: Błedowski H2.4, T4 Bolina H2.3, H2.4, H5.5, T3, T4, G70 Dańdówka H6.6, Z27, G112 Zagórski H2.3, Z1 Powiat: Będziński H2.1, T2 Chrzanowski H2.1, T2 Dąbrowa-Górnicza H2.1, T2 Jaworznicki H2.1, T2 Katowicki H2.1, T2 Krakowsko-Proszowski H2.1, T2 Lelewski H2.1, T2 Olkuski H2.1, T2 Opolski H2.1, T2 Pszczyński H2.1, T2 Prawo Ochrony Środowiska Patrz: Ustawa: Prawo Ochrony Środowiska Prefektura: Krakowska H2.1, T2 Prowincja: Górnośląska H2.1, T2 Małopolska H2.1, T2 Śląska H2.1, T2

10.4 Indeks: Litery: R..T

R Rejencja: Opolska H2.1, T2 Katowicka H2.1, T2 Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji H2.4, H5.5, T5 Rzeczpospolita Krakowska H2.1, T2 Rzeka: Biała Przemsza H1.5.1, H1.5.2, H2.1, H2.2, H2.3, H2.4, H5.1, H5.6, H6.1, H6.7, H7, H8.1, H8.2, H9, M9, M15, M16, M17, M18, M19, M20, T1, T2, T3, T4, T6, T9, Z32, Z33, Z34, Z35, Z36, Z37, Z38, Z39, Z40, Z41, Z42, Z43, Z45, G129 Bobrek H2.1, H2.4, H3.2, H6, H7.1, H7.4, H7.5, H8.2, H9, M10, M11, M12, M13, M14, M15, M18, M19, T1, T2, T3, T4, T6, T9, T10, Z18, Z19, Z20, Z21, Z22, Z23, Z24, Z25, Z26, Z27, Z28, Z29, Z30, Z31 Bolina Patrz: Potok Bolina Brynica H1.5.1, H1.5.2, H1.5.3, H2.1, H2.3, H2.4, H4, H5.1, H5.4, H5.5, H9, M1, M2, M3, M4, M7, M8, T1, T2, T3, T4, T6, T7, T8, Z2, Z3, Z4, Z5, Z6, Z7, Z8, Z9, Z10 Czarna Przemsza H1.5.1, H1.5.2, H2.1, H2.3, H2.4, H4.1, H4.4, H5, H7.1, H7.5, H8.1, H8.2, H9, M4, M5, M6, M7, M8, M9, M15, M20, T1, T2, T3, T4, T7, T8, T10, T11, Z1, Z10, Z11, Z12, Z13, Z14, Z16, Z17, Z45

Kanał Główny H2.3, H7.3, T3, Z38, G139 Kozi Bród H2.3, H7.4, T3, Z41, G148 Kłodnica H2.4, T4 Mleczna H2.4, T4 Przemsza H2.1, H2.3, H2.4, H3.2, H5.1, H5.6, H7.1, H7.5, H8, H9, M9, M20, T1, T2, T3, T6, T8, T10, T11, Z45, Z46 Rakówka H6.2, Z20, G89 Rawa H1.5.3, H2.1, H2.3, H2.4, H4.4, T2, T3, T4, Z9, G22 S Sąd H5.1, H5.4, T8, Z16, G61 Sławków - Garbierze H6.1, T9 Stawiki H4.3 Szałasowizna Patrz: Ulica Szałasowizna T Trójkąt Trzech Cesarzy Patrz: Kąt Trzech Cesarzy

10.5 Indeks: Litery: U..Z

U Układ współrzędnych: 1992 H9 WGS-84 H9 Ulica: 1 Maja H5.1, H5.3, H5.4, M6, M7, T8, G59 3 Maja H5.1, H5.2, H5.3, M5, M6, T8, G41 Armii Krajowej H6.1, H6.3, H6.4, M11, M12, T9, G95 Baczyńskiego H2.4, H4.1, H4.2, T7, G2 Biała Przemsza H7.4, G154 Bobrek H6.1, H6.2, H6.3, M10, M11, T1, G91 Browarna H5.2, G38 Chemiczna H5.2, G30, G34 Fabryczna G37 Franciszkańska H5.4, G62 Juliuszowa H6.4 Kordonowa H1.5.1, H4.3 Krakowska H5.5, H7.1, H7.3, H7.4, M17, M18, M19, T10, G144 Krakowska w Mysłowicach H5.5 Kresowa H4.3, G12 Leśna H6.1 Łukasiewicza H6.4, G103 Maczkowska H6.1 Marynarska H1.5.1 Mostowa H8.2, G165 Mościckiego H5.3, G56 Naftowa H4.4 Nowopogońska H5.2 Okulickiego H6.1, H6.5, H6.6, M13, M14, T9, G110 Orląt Lwowskich H5.1, H5.5, H5.6, H6.1, H6.7, H7.1, H7.4, H8, M8, M9, T8, T9, T10, G73, G161, G165 Ostrogórska H4.1, H4.4, H5.1, H5.4, T7, T8, G24, G25 Parkowa H5.3 Pekińska H6.4 Plażowa H1.5.1, H7.4, G152 Portowa H1.5.1 Przygraniczna H1.5.1, H4.2, G5 Przyjaciół Żołnierza H5.4, G63 Rybacka H1.5.1 Rybna H1.5.1, H5.2, G33 Rzeczna H1.5.1, H5.2, G35 Rzemieślnicza H6.4

Sławkowska H6.4 Sobieskiego H4.1, H4.3, H4.4, M2, M3, M4, M5, T7, G17 Sosnowa H6.6, G115 Szałasowizna H6.1, T9 Szybowa H6.1, T9 Śnieżna H5.2, G32 T. Boya Żeleńskiego H6.4, G102 Tuwima H6.1, H6.6, H6.7, M14, M15, T9, G121, G123 Wagowa H6.4 Warneńczyka H5.3, G57 Wawel H5.3, G53 Wiejska H6.4 Wileńska H2.4, H6.1, H6.4, H6.5, M12, M13, T9, G105 Wodna H1.5.1, H5.2 Wysoka H4.3 Zagórska H6.4 Żeglarska H1.5.1 Żeromskiego H5.3, G47 Urząd Miejski H1.6, H5.3, G54, G55 Ustawa: Prawo Ochrony Środowiska H2.4 W Wojewódzka Inspekcja Ochrony Środowiska H2.4 Województwo: Katowickie H2.1, T2 Kieleckie H2.1, T2 Krakowskie H2.1, T2 Śląskie H2.1, T2 Śląsko-Dąbrowskie H2.1, T2 Wolne Państwo: Bytomskie H2.1, T2 Pszczyńskie H2.1, T2 Wskaźnik jakościowy: BZT5 H2.4, T4, T5, T6 ChZT H2.4, T4, T5, T6 ZO H2.4, T4, T5, T6 Wyspa Kordonowa H4.3 Z Zagłębie Dąbrowskie H2.1, H7.5, T2 Zakład Przygotowania Rud H6.1, G86 Zamek Sielecki H1.6, H5.3, Z14G44 Ziemia: Krakowska H2.1, T2

 {Lecz pokolenia na wyspach zdziczałe
Gdzie umysł twardym skamieniał odłogiem,
Wszystko, co nie jest, jak poziom ich, małe,
Umieją tylko zwać Panem! zwać Bogiem!
Różnic tam nie ma... zaś ludzi się ceni,
Czy doścignieni?? - albo prześcignieni??
 
Cyprian Kamil Norwid: Centaury}

---

Formalnie - tu kończy się opracowanie. Zachęcam jednak do zaznajomienia się z ostatnim rozdziałem.

Autor bardzo sobie ceni kontakt z czytelnikami. Przyjmuje z przyjemnością zarówno pochwały jak i konstruktywne uwagi. Wszystkie konstruktywne uwagi! Zarówno takie jak: brak przecinka, literówka czy wygładzenie opisu, jak i uwagi merytoryczne. Wszystkie uwagi są cenne i pozwalają stale poprawiać stronę. Jeśli masz coś do przekazania - nie krępuj się. Daj o tym znać autorowi. A może i innym osobom. Na pytania dotyczące przedmiotu opracowania autor stara się od razu odpowiadać.

12.1.1 Księga gości.

12.1.2 E-Mail.

12.1.3 Cytaty.

Gdzie płynie Potok Zagórski?

Źródła Potoku Zagórskiego znajdują się na Zagórzu około 200 metrów od kościoła Św. Joachima (ulice: Popiełuszki i Stańczyka). Następnie Potok Zagórski płynie na skraju osiedla i przepływa pod „autostradą” na Kraków tuż po tym miejscu, gdzie kończy się ulica 3 Maja. Dalej płynie wśród nowych domów towarowych i nieużytków. Ostatni raz przed „ukryciem” Potok Zagórski jest widoczny przed punktem zbiórki złomu na granicy Sosnowca i Będzina przy ulicy Piotrowskiej. Dalej przepływa ukryty w kanale pod punktem zbiórki złomu, ulicą, torami kolejowymi, fragmentem Elektrowni Będzin oraz estakadą. Ostatni raz wody Potoku Zagórskiego możemy zobaczyć jak wpływają do Czarnej Przemszy tuż przy estakadzie {Patrz: zdjęcie 1}. Łatwiej to miejsce obserwować z prawej strony Czarnej Przemszy.

Jeśli kiedyś będziesz chciała/chciał wrócić na tę stronę i nie będziesz pamiętał(a) jej adresu, to wejdź do wyszukiwarki (Google) i daj wyszukiwanie takich słów „wycieczki rowerowe Sosnowiec Brynica Przemsza Bobrek”. Na pewno w wyniku pojawi się również to opracowanie!

Jeśli po przeczytaniu tego opracowania uważasz, że można go polecić Twoim znajomym – to zrób to proszę.

Jeśli prowadzisz stronę www – to może dasz link na moją stronę. Innym będzie łatwiej tu trafić.

Jeśli na własnej stronie nie lubisz się wypowiadać to może umieścisz na niej baner wskazujący tę stronę. Na przykład taki:

 

Aby to uzyskać możesz wstawić na swoją stronę taki fragment kodu HTML:

<A href="http://members.upcpoczta.pl/j.sitarz5/rower/shi.htm">   <IMG src="http://members.upcpoczta.pl/j.sitarz5/rower/gr/jswycieczki.gif"     ALT="Jerzy Sitarz: Wycieczki (rowerowe) wzd&#322;u&#380; rzek Sosnowca"> </A>

 

Poniżej są pytania. Po pytaniu, w nawiasach okrągłych, podano miejsce w tekście opracowania, gdzie można znaleźć na nie odpowiedź. Możesz się zabawić i zaznaczyć, że znasz odpowiedź na pytanie lub zaznaczyć, że jej nie znasz.

1. Jakie rzeki odprowadzają wody z Sosnowca? (H2.3)
2. Dlaczego w okolicach Sosnowca rzeki płyną na południe? (H2.1)
3. Jaki zabytek - według autora opracowania: „perłę na skalę europejską” - można spotkać w czasie wycieczek wzdłuż rzek Sosnowca? (H5.3)
4. Wzdłuż której z sosnowieckich rzek nawigacja jest najprostsza? (H4)
5. Przy której sosnowieckiej rzece można znaleźć stanowiska bobrów? (H7)
6. Który z zaproponowanych przez autora etapów jest najdłuższy? (H7.1)
7. Który z zaproponowanych przez autora etapów jest najtrudniejszy? (H7.2)
8. Który z opisywanych punktów etapowych ma najbardziej północne położenie? (H9)
9. Która oczyszczalnia w Sosnowcu przetwarza najwięcej ścieków i do której z rzek je zrzuca? (T4)
10. Która rzeka dostarcza do zlewni Przemszy najbardziej zanieczyszczona wodę (ciecz?)? (T6)
11. Do której kasztelanii, w połowie XII wieku, należał teren, gdzie obecnie jest Urząd Miejski w Sosnowcu (między Czarną Przemszą a Brynicą)? (T2)
12. Od kiedy na terytorium Rzeczypospolitej jest podział na województwa i powiaty? (T2)
13. Kiedy ostatni raz Czarna Przemsza w okolicy obecnego Urzędu Miejskiego w Sosnowcu była granicą państw? (T2)
14. Jakie są współrzędne geograficzne połączenia Białej Przemszy i Czarnej Przemszy? (G81)
15. Gdzie znajduje się pomnik Kąta Trzech Cesarzy? (H8.2)
16. Wymień 10 miast, które występują w tym opracowaniu. (H10.3)
17. Wymień 10 dzielnic Sosnowca, które występują w tym opracowaniu. (H10.1)
18. Wymień 10 ulic, które występują w tym opracowaniu. (H10.5)
19. Wymień 10 typów jednostek administracyjnych, które występowały lub występują w tym rejonie. (T2)
20. Gdzie Bobrek wpływa do Białej Przemszy? (H6.1, H7.1)
21. Kto jest autorem flagi Sosnowca? (H1.5.2)
22. Kto jest autorem opracowania o wycieczkach (rowerowych) wzdłuż rzek Sosnowca? (H12.7)

Data	Opis wersji
2006-05-12	Dodano quiz. Wyróżniono kolorami państw tekst opisujący historię ziem. Dodano pomoc kontekstową.
2006-05-05	Dodano informacje na temat geomorfologii Kotliny Mysłowickiej.
2006-04-01	W tabeli 6 dodano parametry zanieczyszczenia rzek w roku 2005. Dodano punkt 0.2.5. Dodano linie pozycjonujące rozdziały i podrozdziały na górze ekranu.
2006-03-07	Dodano tabelę 5. Tabelę 2 uzupełniono o dane o przed- i po-rozbiorowych podziałach administracyjnych Galicji
2006-01-18	Tabelę 4 uzupełniono o dane z roku 2005.
2005-12-11	Rozbudowano możliwości kontaktu z autorem. „Ze-strukturalizowano” dostosowanie strony.
2005-12-03	Dodano odnośniki do map komputerowych.
2005-11-21	Dodano możliwość ukrywania treści rozdziałów. W tabeli 2 uwzględniono rzekę Rawę i dodano podziały administracyjne państw.
2005-11-15	Dodano punkt 0.1.7
2005-11-14	Poprawiono systematycznie nazwę Kąta Trzech Cesarzy. Dodano punkt 1.5.3
2005-10-29	Dodano „dymki” przy link-ach w tabeli 2 i odnośnikach do literatury. „Ze-strukturalizowano” rozdział 0.
2005-10-17	Dodano odnośniki do początku strony () i początku rozdziału (). Dodano marginesy do tekstu.
2005-10-12	Dodano licznik i księgę gości.
2005-10-11	Dodano podrozdział 12.3.
2005-10-10	Ujednolicono tabelę 6. „Ze-strukturalizowano” rozdział 12. Dodano podrozdział 12.4.
2005-09-28	Dodano (zbiorczą) tabelę 4 zawierającą parametry ścieków z oczyszczalni. Poprawiono szereg „literówek”.
2005-06-01	Pierwsza wersja pełna

Pozdrowienia autora dla czytelników.

Mgr inż. Jerzy Sitarz prowadzi własną firmę informatyczną.

Działa w PTTK. Był prezesem Klubu Turystyki Wysokogórskiej „Glob” w Katowicach.

Był na wielu wyprawach: w Alpach, Himalajach, w Ameryce Południowej i Alasce.

http://members.upcpoczta.pl/j.sitarz5/ - to adres jego strony internetowej.